Bilişsel Strateji Öğretim Paketleri-1 POSSE

Herkese güzel bir haftadan merhabalar. Evet, dün yoğunluktan yazımı yayınlayamadım ancak bugün işte sizlerleyim.

Bu blog sayesinde Türkiye'nin her yerinden öyle güzel kalplere dokunuyor ve öyle güzel bilgi paylaşımında bulunuyoruz ki mest oluyorum. İlgilenen, öğrenmeye devam eden ebeveyn ve uzmanlarımıza sonsuz teşekkürler. Biz, hep beraber özel eğitimin adını lekeleyenleri alt edebiliriz, inancım tam.

Gelelim bu haftaki konumuza. Neydi? Birkaç hafta önce katıldığım Öğrenme Güçlüğü konulu seminerden öğrendiğim strateji paketlerinden biri olan POSSE. Literatürde bazı çalışmalarda TİÖD şeklinde de gördüm. Bu daha Türkçe olduğundan belki aklınızda daha rahat kalabilir diye yazmak istedim.

POSSE nedir? Okuduğunu anlama becerilerinde kullanılan bir öğrenme stratejisi paketidir. POSSE aslında uygulanan stratejilerin kısaltılmasından ibaret. POSSE'yi uygulamak istediğinizde bu kelimelerin içerdiği stratejileri sırasıyla uyguluyorsunuz, hepsi bu kadar. Bu kelimeler neler? Tahmin, İnceleme, Özetleme, Örgütleme, Değerlendirme.

POSSE ya da TİÖD tematik metinleri anlamak için kullanılan oldukça etkili bir strateji. 1991 yılında öğrenme güçlüğü yaşayan çocukların kendi bilgilerini kendilerinin hatırlamasını ve organize etmesini sağlama amaçlı geliştirilmiştir. Yani öğrenme güçlüğü olan bir çocuğunuz var ve okuduğunu anlamada zorlanıyor. O halde buyrun, POSSE/TİÖD.

Gelelim içeriğine.

1. Tahmin etme: Paragrafı okumaya başlamadan önce uygulanan bir stratejidir. Beyin fırtınası yoluyla yapılabilir. Kitabın kapağına bakarak, sayfadaki resimlere bakarak, tamamen hayal gücünü kullanarak çocuğunuzun okunacak paragraf ile ilgili tahminde bulunmasını sağlayabilirsiniz. Ardından bu tahminleri bir tabloya (metin şeması) yazmasını sağlayarak tahminlerin somutlaşmasını sağlayabilirsiniz. Ne kadar çok tahmin o kadar iyi okuduğunu anlama!
   Burada çocuğunuz tahminde bulunduğu için okurken kendi tahminlerinin çıkıp çıkmadığını, haklı olup olmadığını görmek için okuduğunu anlamak adına daha çok çaba sarf edecektir. Bu da okuma sürecinden keyif almasını sağlayacaktır. Buna ek olarak; okuma esnasında tahmin edilen fikirleri aramak eski bilgilerle bağlantı kurulmasını da sağlayacaktır. Çalışan bellek için bire bir!
   Her bir paragrafı okumadan önce yapılan bu tahminler hem paragraflar arasında geçişi daha anlamlı hale getirecek hem de sonraki paragraf için hazırlık niteliğinde olacaktır.
   Unutmayın; bu stratejilerin her biri her bir paragraf için ayrı ayrı uygulanmalıdır.
   
2. İnceleme: Bu basamakta çocuğunuz metni okurken metni inceler ve metnin yapısını, akışını gözlemler. Burada okuma esnasında, sesli düşünerek inceleme işlemini beraber yapabilirsiniz. Ya da çocuğunuzdan sesli düşünmesini isterseniz ve böylelikle stratejiyi nasıl kullandığını görmüş olursunuz.
   
3. Özetleme: Burada öğretmenin önceden hazırladığı sorular yoluyla çocuğumuz metnin ana fikrini, yan fikrini bulmaya ve özet bir şekilde ifade etmeye çalışır.
   Burada her bir paragraf için ayrı ayrı ana fikri ve yan fikri metin şemasına eklemek gerekmektedir. Böylece her bir paragrafın özeti yapılmış olarak metin sonunda özet bir bilgi elde etmiş olmaktayız.
   Özetlemeleri önce sözlü ardından da yazılı olarak yapmak sürecin kalitesini arttıracaktır.
   
4. Örgütleme: Özetlemenin ardından elde edilen bilgiler belirli başlıklar altında örgütlenmelidir. Bizim çocuklarımız en çok burada zorlanmaktadırlar. Burada öğretmenin yüksek sesle düşünerek model olması yerinde olacaktır. Örneğin meyvelerle ilgili bir paragrafta elmalarla ilgili bilgiler bir başlık altında, armutlarla ilgili bilgiler bir başlık altında toplanabilir.
   Burada tartışarak, fikir alışverişinde bulunarak örgütleme yapabilirsiniz.
   
5. Değerlendirme:  Bu aşamada yapılan özetlemeleri, tahmin aşamasındaki notlarla karşılaştırarak,özetleme yaparken anlaşılmayan noktalara açıklık getirmek için sorular sorarak ve cevaplayarak, sonraki paragraflara yönelik tahminde bulunarak değerlendirme yapılır. 
   Burada bir sonraki paragraf için tahmine başladığımıza göre diğer paragraf için POSSE/TİÖD uygulamaya başladık bile.

Burada birbirini takip eden ve devam eden bir süreç söz konusu. Şimdi bu basamakları uygularken sizlere yardımcı olacak ipuçlarına geçiyorum. Bu ipuçlarını şu kaynaklardan derledim: Seminerin konuşmacısı olan hocamızdan, kaynak makalelerden ve deneyimlerimden:

• Metin şeması hep önünüzde olursa daha eğlenceli ve kaliteli bir süreç yaşamış oluyorsunuz. Her dakika değişen ve büyüyen bu şema, okuduğunu anlamak için çok kullanışlı.
• Bağımsız olana dek çocuğunuzu izlemeniz de oldukça önemli. En az üç oturum üst üste bağımsız olarak uygulaması gerekiyor bu stratejiyi.
• Bu stratejilerin diğer beceri alanlarında da uygulanabilir olduğu algısını vermek de önemli. Sadece okuduğunu anlama da değil örneğin problem çözmede de bu basamakları uyarlayarak kullanabileceğini keşfettirebilirsiniz.
• Bol bol yüksek sesle düşünmek ve model olmak çok önemli. Sizi model alan çocuğunuz daha hızlı ilerleyecektir.
• Siz süreçten keyif alarak uygularsanız, bu basamakları angarya olarak görmez ve mutlulukla uygularsanız o zaman işler daha keyifli bir hal alacaktır. Çocuğunuz eğlenerek öğrenecek ve öğrendikleri daha kalıcı olacaktır.
• Kavram haritası, grafikler, tablolar bu paket için oldukça kullanışlı. Kullanmayı ya da ne olduklarını bilmiyorsanız bunların ne olduğunu öğrenerek POSSE uygularken uygulayabilirsiniz. Daha organize ve keyifli olmanızı sağlar.

Karmaşık olmayan, net, kullanışlı ve keyifli bir paket POSSE. Ben uygularken çok keyif aldım ve şimdiden olumlu dönüşler alıyorum. Sizlere de şimdiden kolaylıklar diliyorum. Az bir İngilizce ve biraz araştırma ile bu konuda daha ayrıntılı bilgi alabilirsiniz. Dilerseniz kaynak makaleler önerebilirim.

Soru, öneri, görüş, fikir ve diğer her şey için buralardayım.

Görüşmek üzere.