Özel Gereksinimli Bireylerde Pekiştireç Seçimi

Herkese güzel bir haftadan merhabalar. Sizlerden gelen sorularla ve önerilerle blog yazılarıma devam ediyorum. Geçtiğimiz günlerde pekiştireç tarifeleri ile ilgili bir yazı yazmıştım. Sonrasında hem ailelerimizden hem de uzman arkadaşlarımızdan birçok soru aldım. Çoğunluğu pekiştireç seçimiyle ilgiliydi. Pek çok kişiye cevap vermeye çalıştım ancak herkese ayrı ayrı cevap vermem mümkün olmadı. Ben de elimden gelen en yakın zamanda bu konuya değinmek istedim. O zaman, bu zaman oldu. (Oscar haftasındayken, ödülleri biraz da kendi açımızdan belirleyelim dedim. Güzel fikir, ne dersiniz?)

Pekiştireç seçmek çoğu zaman uzmanlarımızın ihmal ettiği bir konu olabiliyor. Çoğu zaman çocuğumuzun ilgisini ve sağlık durumunu göz ardı edebiliyoruz. Pekiştireç seçimi öğretim sürecini derinden etkileyen bir konu. Doğru pekiştireç ile öğrenme hızı ve kalitesi artarken çocuğumuzun bağımsızlaşması için de doğru bir adım atmış oluruz.

Pekiştireç belirlerken bilgi alabileceğimiz birkaç kaynak var:

1. Aileden bilgi almak: Henüz karşılaştığınız bireyin annesi, babası, kardeşleri, akrabaları size bu konuda belirli bir ölçüde fikir verebilirler. Bu bilgilerin bazen yanlış ya da taraflı olacağını ihmal etmemelisiniz.
   
   
2. Ev ve diğer bağlamlardan elde edilen videolar: Bu videolar hangi yemeği severek yiyor, hangi etkinlikten sahiden keyif alıyor öğrenmeniz için oldukça yararlı olacaktır.
   
   
3. Önceki öğretmenlerinden bilgi almak: Öğretmenlerden alınan bilgi çoğunlukla öğrenme yaşantılarını içereceği için dikkate alınması gereken bilgilerdir. Bu nedenle önceki öğretmeninden mutlaka fikir alınmalıdır.
   
   
4. Bireyi gözlemlemek: Özellikle birincil pekiştireç seçiminde doğrudan bireye pekiştireçler sunularak tepkileri gözlemlenebilir. Mezun olur olmaz çalışmaya başladığım değerli bir okulda, bir çocuğumuzun pekiştireci salata suyu çıkmıştı. Harika değil mi?!
   
   
5. Bireye sormak: İfade edici dil becerileri ve zihin kuramı becerileri belirli bir seviyede olan bireylere doğrudan sorabilirsiniz. En güzel soru şu olabilir: Güzel bir dersten sonra ödülün ne olsun istersin?

Bu gözlemleri yaptınız ve doğru pekiştireci seçtiğinizden emin olmak istiyorsunuz. O zaman şu noktalara dikkat etmelisiniz:

• Pekiştireç sadece eğitim ortamında kullanılacak ve diğer bağlamlarda sıklıkla tüketilmeyecek bir "şey" olmalı. Özellikle birincil pekiştireç için bunu söylüyorum. Her zaman çubuk kraker yiyen bir çocuk derste bunu istemeyebilir.
• Bireyin alerjileri, hastalıkları konusunda mutlaka bilgi sahibi olmalısınız. Örneğin daha önce kolu çıkan bir bireyin kolu oldukça hassastır. (Bu konuyu henüz öğrendim, hemen yazıya eklemek istedim.) Bu nedenle kolunu okşama bile bazen çocuğumuza zarar verebilir. Bu gibi bilgiler önemli bilgilerdir.
• Eğer ödül aileden maddi bir destek gerektiren bir ödül ise aileden bunun onayı alınmalıdır. Bu onay ile pekiştireç belirlenmelidir.
• Dersi en olumlu şekilde etkileyen ve öğrenmeye en çok motive eden pekiştireç doğru pekiştireçtir.
• Pekiştireçten sıkılma durumu genellikle yanlış pekiştireç seçimi ya da yanlış kullanımdan kaynaklanmaktadır. Bu nedenle uygulamanızı gözden geçirmeniz gerekebilir, dikkat!
• Her zaman uygulayabileceğiniz ve mevsimden, saatten ya da diğer koşullardan etkilenmeyecek bir pekiştireç olmalıdır.
• Ailenin, kullandığınız pekiştireci evde rüşvete dönüştürmediğinden emin olun. Bu bilgi aileden alınamıyorsa çocuğunuzun pekiştirece karşı tavrından belli olacaktır.
• Beceri ile orantılı bir pekiştireç seçilmelidir. Kocaman kocaman ödüller seçildiğinde hem öğrenme, hem kalıcılık hem de maddi boyutta sorunlar olabilir.

Şimdilik aklıma gelen ve kaynaklardan karşıma çıkan maddeler bunlar. Eklemek istediğiniz, farklı fikirleriniz varsa yazıya seve seve eklerim.

Haftaya görüşmek üzere. Sevgiler.