Pekiştireç Tablosu ve Kaynaştırma Sınıfında Kullanımı

Herkese güzel bir haftadan merhabalar. Geçtiğimiz günlerde yaptığım bir okul görüşmesinden bahsederek başlamalıyım bugünkü yazıma. Okul ismi vermem ve tebrik etmem bence böyle durumlarda etik ihlali değil. Yenimahalle Orhangazi İlkokulu öğretmenleri ve rehberlik servisi kaynaştırma dostu, ilan edebiliriz herkese. Bilgili, deneyimli ve bilmediği konularda yeni bilgilere açık, değerli bir okul, tanıştığıma öyle mutlu oldum ki.

Kaynaştırma konusunda birçok güzel konudan söz ettik. Bu konulardan biri de kaynaştırma sınıflarında uygulamanın keyifli ve doğru olduğu "pekiştireç/ödül tabloları" oldu. Ben de bu yazımda sizlere kaynaştırma sınıfı olsun olmasın grup içeren bütün sınıflarda uygulayabileceğiniz bu yöntemi önereceğim. Buyurun başlayalım.

...

Pekiştireç nedir?

• Temel olarak bir davranışın devamlılığını ve öğrenimini sağlamak için bireye verilen olumlu uyaran/ödül diyebiliriz.
• Pekiştireçleri birincil ve ikinci olarak ayırıyoruz.
• Birincil pekiştireç doğrudan çocuklarımıza yiyecek olarak verdiğimiz ödüllerdir.
• İkincil pekiştireçler ise sosyal, sembol, etkinlik ve nesne pekiştireçleridir.
• Sosyal pekiştireç; çocuğun yanağını okşamaktan tutun da "Aferin!" demeye kadar geniş bir yelpazeyi kapsar.
• Sembol pekiştireç; deftere yıldız koymak, yakasına kurdele takmak gibi belirli bir durumu sembolize eden pekiştireçlerdir.
• Etkinlik pekiştireci; güzel bir dersten sonra parka çıkma, oyun oynama gibi ödüllerdir.
• Son olarak nesne pekiştireci ise (Bu KPSS hazırlık kitaplarında geçiyor.) verilen ödüllerdir; kalem, kitap vs gibi.

Pekiştireç tablosu ise pekiştireci sunarken kullanılan bir göstergedir. Birey, aldığı sembol pekiştireci bu tabloda görür ve pekiştireç amacını bu şekilde gerçekleştirmiş olur. Her doğru tepkide bir sembol pekiştireç tabloya yerleştirilir ve belirlenen kota dolunca ya da zaman geçince, daha önceden belirlenen bir ödül/pekiştireç verilir. Temel olarak pekiştireç tablosu dediğimiz "sistem" bu.

Pekiştireç tablosu bireysel derslerde ne işe yarar?

• Öğrenciye birincil pekiştireçler vererek bu pekiştireçlere bağımlılığını farkında olmadan arttırmak yerine daha çok zihinsel süreç gerektiren bu sembolleri kullanmak örtük olarak birçok hedefi çalışmayı sağlar. Hedefe giderken küçük hedeflere ulaşması gerektiğini bilme, her doğru hareketinin bir sonraki doğruya götürdüğünü fark etme, sabretme ve bekleme gibi.
• Ayrıca her çocuğumuz her ödülü yiyemiyor olabilir, diyet, düzenli beslenme gibi konular sebebiyle birincil pekiştireç aslında "artık" çok da tercih edilmiyor.
• Belirlenen semboller ile farklı hedefler çalışılabilir. Rakam öğretiminden tutun da renk eşlemeye kadar.
• Semboller çocuğunuzun sorumluluk duygusunu arttırır ve sürece odaklanmasına yardımcı olur.

Pekiştireç tablosu grup derslerinde ya da kaynaştırma sınıflarında ne işe yarar?

• Rekabet duygusu üst seviyelerde olan çocuklar için kurallara uymak adına önemli bir motivasyon olur.
• Henüz okula başlayan çocuklar için sınıf kurallarına uyma becerileri bu tablo sayesinde çalışılması en keyifli beceri haline gelir.
• Kaynaştırma öğrencisinin de dahil olduğu bir süreç olduğu için kaynaştırma öğrencisinin sınıfa uyumu ve sınıfın onu kabulü daha çabuk olacaktır.
• Öğretmen hem okulda hem de sınıfta eşitlik ve düzen durumunu daha çabuk organize edebilecektir.
• Grup derslerinde her bir öğrencinin sağlık durumuna göre yiyecek pekiştireci belirlemek ve uygulamak zor olacağından pekiştirme sürecini kolaylaştıracaktır.

Pekiştireç tablosu nasıl kullanılır?

• Hazırlanışıyla ilgili birçok video var zaten. Şu linkte bir örneği var;  http://www.eba.gov.tr/video/izle/9094fae152d0cf4c840d693bb86f4cec6c553c76b8004 . Ancak benden bir öneri; eğer kaynaştırma sınıfında hazırlıyor iseniz sınıftaki öğrencilerinizle beraber bir etkinlik olarak hazırlamanız çok keyifli olacaktır.
• Tabloyu hazırladıktan sonra sınıfta görülebilir ve rahat uzanabileceğiniz bir yere asın.
• Tabloyu nasıl kullanacağınızı ve neden orada olduğunu öğrencilerinize anlatın.
• Pekiştireci vermek için bir tarife belirleyin. Örnek vermek gerekirse:
• Her sorduğum soruda doğru cevabı verenin isminin karşısında bir yıldız takacağım.
• Sınıf kurallarına uyduğunu gördüğüm herkese bir gülücük vereceğim.
• Gün içerisinde herkese birkaç fırsat vereceğim. İki kez doğru yapana bir güneş vereceğim.
• Gün içerisinde bu tarifelere göre çocuklarınıza eşit fırsatlar verin ve günün sonunda ödül almalarını sağlayacak şekilde sembol almalarını sağlayın. Özellikle ilk günler kaynaştırma öğrencisinin ödül almasını hedeflemek onun sınıfa uyumunu kolaylaştıracaktır. Olumlu davranışları kaçırmadan pekiştirmek önemlidir.
• Çeşitli durumlarda ödülsüz günler de geçebilir bence, hiç sakıncası yok. Bazen çocuklarımız kaybetmeyi ve bu kayıp sonrası çok çalışıp kazanmayı öğrenmeli.
• Küçük bir ipucu: Kaynaştırma sınıflarında kaynaştırmaya hazır olmadan sürece dahil edilen özel gereksinimli bireyler söz konusu olabiliyor. Genellikle yerinden kalkma, arkadaşlarının eşyalarını alma, derse ilgisizlik gibi durumlar söz konusu olabiliyor. Pekiştireç tablosu ile bu davranışları keyifle söndürebilirsiniz. "Aaa Hulki ne güzel de yerine oturdu. O zaman hemen ona bir yıldız. Şu an Aslı yerinde oturmadığı için ona yıldız veremiyorum." dediğinizde kaynaştırma öğrencisi Hulki, yerinde oturmaya bir adım daha yaklaşacaktır. Hem de Aslı sınıf kuralını hatırlamış olacaktır.

Yazıyı yazarken bilgileri organize etmede biraz zorlandığımı hissettim. Anlaşılmaz, yorucu bir karmaşık bir yazı gibi geldiyse lütfen beni bilgilendirin, gerekli düzenlemeleri yapayım.

Teşekkür yazısı: Yazıda paylaştığım fotoğrafların kaynaklarını köşelerine iliştirdim. Bu güzel tabloları bizimle paylaştıkları için bir bir teşekkür ederim. İyi ki varsınız.

Umarım hepimizin işine yarayacak bir yazı olmuştur. Görüş, öneri ve sorularınızı bekliyorum. Sevgiler.