Özel gereksinimli bireylerde sınırlı alan boyama becerisinin edinimi

Herkese uzun bir aranın ardından merhabalar. Okulun telaşından düzenli yazı yayınlama alışkanlığım yok olalı çok oldu. Farkında olduğunuzu biliyor ve çok çok özür diliyorum.

Sizden gelen katkı ve yorumlar benim için oldukça değerli. Geçtiğimiz günlerde gerek e-posta yoluyla gerekse çeşitli sosyal paylaşım sitelerinde bana ulaşan öğretmen arkadaşlarım ve velilerimizin istekleri doğrultusunda bu yazımı sınırlı alan boyamaya ayırmak istedim.

Sınırlı alan boyama hem ince kas becerilerinin hem de okuma-yazma becerilerinin içinde bulunan önemli bir beceri. Öncelikle ince kas ile ilgili olan kısmına bir bakalım. İnce kas beceriler parmaklarla yaptığımız becerilere verilen genel bir isim. Bu beceriler çocuğumuzun yaşına ve ihtiyaçlarına göre çeşitli etkinliklerle sık sık (Hatta bilinçsizce, çoğu işin uzmanı olmayan kişi tarafından yapılan uygulamalarda, bir dersin tamamında sadece bu becerilerin çalışıldığı bile oluyor.) çalışılan bir alan. İnce kas becerilerin gelişimi dil becerilerini de yakından etkilediği için erken dönemde oyun hamurları, karalamalar, boyamalar, boncuk dizmeler, tak-çıkarlar gibi birçok etkinlikle çalışılarak yaşına uygun performans sergilemesi sağlanabiliyor. Bir çocuğun ince kas becerilerin yaşına uygun olması çocuğumuzun; özbakım becerilerinde, erken okur-yazarlık becerilerinde, dil ve konuşma becerilerinde de yaşıtlarıyla uyumlu olmasını sağlayabilir. (Burada dikkat! Sağlar, demiyorum. Sağlayabilir, diyorum. Her çocuk için ince kas becerileri iyi olduğundan dil ve konuşma becerileri de iyi olmalı gibi bir kural konulamaz. Çocuk gelişiminde genel olarak hiç kural konulamaz, o ayrı.)

Sınırlı alan boyamanın bir de okuma-yazma için önemine bakalım. Yazma için kalem tutmaya,kalem tutma için ise parmaklarımızı yetkin bir şekilde kullanmaya ihtiyaç duyarız. Parmakları yetkin şekilde kullanmak da, ince kas becerilerde bulunduğu yaş aralığına uygun ilerlemiş olmayı gerektirir. Okuma-yazma, adı üzerinde hem okumayı hem de yazmayı içine alan ve beraber devam eden bir alan olduğundan okuyan her bireyin yazarak bu beceriyi pekiştirmesi beklenir ancak her birey için bu böyle olmak zorunda değildir (Demiştim ya, gelişimde kural konulamaz!).

Her iki alanda da öneme sahip olan ince kas becerilerinin gelişim basamaklarına bakıldığında okul öncesi döneme gelmiş her bireyin gelişimine uygun olarak sınırlı alan boyaması beklenir. Sınırlı alan boyamada hem kalem tutma, hem sınırı ihlal etmeme hem de el-göz koordinasyonu bir aradadır. Üç beceriyi aynı anda gerektiren bir beceri için ise ben oldukça uzun bir beceri analizi yaptım ve şöyle bir basamaklar sırası çıktı karşıma. Çalışmak isteyen arkadaşlarımıza örnek olması açısından sizinle de paylaşmak istedim. Eski çalıştığım kurumda bütün kurumca uyguladığımız ve oldukça olumlu sonuçlar aldığımız bir analiz oldu bu. Burada kullanılan kaleme ve boyanan sınır alanına göre bir basamaklandırma söz konusu oldu. Buyurun:

1. Pastel boyayla, boş bir kağıda, kağıttan taşmadan karalama yapar.
2.  Kuru boyayla, boş bir kağıda, kağıttan taşmadan karalama yapar.
3.  Pastel boya ile, A4 boyutunda görsel dokunsal olarak sınırlandırılmış daire şeklini taşırmadan boyar.,
4. Pastel boya ile, A4 boyutunda daire şeklini taşırmadan boyar.
5. Kuru boya ile, A4 boyutunda daire şeklini taşırmadan boyar.
6. Pastel boya ile, A4’ün yarısı boyutunda görsel dokunsal olarak sınırlandırılmış daire şeklini taşırmadan boyar.
7. Pastel boya ile, A4’ün yarısı boyutunda daire şeklini taşırmadan boyar.
8. Kuru boya ile, A4’ün yarısı boyutunda daire şeklini taşırmadan boyar.
9. Pastel boya ile, A4’ün ¼’ü boyutunda görsel dokunsal olarak sınırlandırılmış daire şeklini taşırmadan boyar.
10. Pastel boya ile, A4’ün ¼’ü boyutunda daire şeklini taşırmadan boyar.
11. Kuru boya ile, A4’ün 1/4 boyutunda daire şeklini taşırmadan boyar.
12. Pastel boya ile, A4’ün 1/8’i boyutunda görsel dokunsal olarak sınırlandırılmış daire şeklini taşırmadan boyar.
13. Pastel boya ile, A4’ün 1/8’i boyutunda daire şeklini taşırmadan boyar.
14. Kuru boya ile, A4’ün 1/8’i boyutunda daire şeklini taşırmadan boyar.
15. Pastel boya ile, A4 boyutunda görsel dokunsal olarak sınırlandırılmış kare şeklini taşırmadan boyar.
16. Pastel boya ile, A4 boyutunda kare şeklini taşırmadan boyar.
17. Kuru boya ile, A4 boyutunda kare şeklini taşırmadan boyar.
18. Pastel boya ile, A4’ün yarısı boyutunda görsel dokunsal olarak sınırlandırılmış kare şeklini taşırmadan boyar.
19. Pastel boya ile, A4’ün yarısı boyutunda kare şeklini taşırmadan boyar.
20. Kuru boya ile, A4’ün yarısı boyutunda kare şeklini taşırmadan boyar.
21. Pastel boya ile, A4’ün 1/4 boyutunda görsel dokunsal olarak sınırlandırılmış kare şeklini taşırmadan boyar.
22. Pastel boya ile, A4’ün 1/4 boyutunda kare şeklini taşırmadan boyar.
23.  Kuru boya ile, A4’ün 1/4 boyutunda kare şeklini taşırmadan boyar.
24. Pastel boya ile, A4’ün 1/8’i boyutunda görsel dokunsal olarak sınırlandırılmış kare şeklini taşırmadan boyar.
25. Pastel boya ile, A4’ün 1/8’i boyutunda kare şeklini taşırmadan boyar.
26. Kuru boya ile, A4’ün 1/8’i boyutunda kare şeklini taşırmadan boyar.
27. Pastel boya ile, A4 boyutunda görsel dokunsal olarak sınırlandırılmış üçgen şeklini taşırmadan boyar.
28. Pastel boya ile, A4 boyutunda üçgen şeklini taşırmadan boyar.
29. Kuru boya ile, A4 boyutunda üçgen şeklini taşırmadan boyar.
30. Pastel boya ile, A4’ün yarısı boyutunda görsel dokunsal olarak sınırlandırılmış üçgen şeklini taşırmadan boyar.
31. Pastel boya ile, A4’ün yarısı boyutunda üçgen şeklini taşırmadan boyar.
32. Kuru boya ile, A4’ün yarısı boyutunda üçgen şeklini taşırmadan boyar.
33. Pastel boya ile, A4’ün ¼’ü boyutunda görsel dokunsal olarak sınırlandırılmış üçgen şeklini taşırmadan boyar.
34. Pastel boya ile, A4’ün ¼’ü boyutunda üçgen şeklini taşırmadan boyar.
35. Kuru boya ile, A4’ün 1/4 boyutunda üçgen şeklini taşırmadan boyar.
36. Pastel boya ile, A4’ün 1/8’i boyutunda görsel dokunsal olarak sınırlandırılmış üçgen şeklini taşırmadan boyar.
37. Pastel boya ile, A4’ün 1/8’i boyutunda üçgen şeklini taşırmadan boyar.
38. Kuru boya ile, A4’ün 1/8’i boyutunda üçgen şeklini taşırmadan boyar.
39. Sade bir resmi taşırmadan boyar. (Burada sınırları daha oval ve net olan bir resmi kastediyorum.)
40. Karmaşık bir resmi taşırmadan boyar.

Biraz uzun ve karmaşık bir sıraymış gibi görünse de öncelikle boyanan nesnenin ebatını küçültmeye sonrasında ise boyanan kalemin ebatını küçültmeye dayanan bir basamaklandırma. Eğer çocuğunuz daha farklı özelliklere sahipse (Örneğin çok daha rahat kuruboya tutabiliyor ise pastel boyayı hiç karıştırmadan devam edebilirsiniz. Ya da suluboya ve fırçadan dah çok zevk alan bir çocuğunuz varsa burada çeşitli materyallerin yerine bunu tercih edebilirsiniz.) basamakları değiştirebilirsiniz. Burada benim amacım mantığını vermek.

Bu basamakların her birinin başarıldığını gösteren bir resim sergisi de bu çalışmalardan sonra fena olmaz hani.

Şimdiden herkese iyi çalışmalar. Çok kapsamlı ve karmaşık bir konu olduğundan oldukça özet anlatmaya çalıştım. Soru işaretleri kaldıysa lütfen bana ulaşın ki ben de yazıya ona göre eklemelerde bulunabileyim. Şimdiden katkılarınız için teşekkürler. Şimdiden kolaylıklar. Sevgiler.

Not: Geçtiğimiz haftasonu Konya'da düzenlenen 3. Gelişim Yetersizliği Sempozyumu'na katıldım ve paylaşacak birçok yeni konu öğrendim. On hafta boyunca bu sempozyumdan edindiğim bilgileri sizinle paylaşmayı düşünüyorum.
İkinci not: Instagram adlı sosyal paylaşım sitesinde @nihanatlan adına bir hesap oluşturarak daha kısa kısa bilgiler paylaşmaya karar verdik. Oradan da takip ederek soru ve görüşlerinizi belirtebilirsiniz. Sevgiler.