20 Temmuz 2020 Pazartesi

Problem Davranış mı Davranış Problemi mi?

Yepyeni bir haftadan merhabalar. Bu hafta üzerinde senelerdir bilgi sahibi olduğum ancak velilerime, diğer uzman arkadaşlara anlatırken zorlandığım bir konuyu kısaca özetlemeye çalışacağım. Hatta birkaç cümle ile özetleyeceğim, o derece kısa bir yazı olacak bu.
...
Sıklıkla problem davranışları davranış problemi gibi algılayan veliler, davranış problemini problem davranış olarak algılayan öğretmenler ile karşılaşıyorum. Bazen ben de çocuğum ile öyle ileri düzeyde sempati yaşıyorum ki bu ayrımı yapamaz oluyorum. Bu yazımda ikisi arasındaki farkı anlatacağım.
...
Problem davranış, birey tarafından kasıtlı şekilde yapılan, bireyin ve çevresindekilerin öğrenme yaşantılarını ve vücut bütünlüklerini, güvenliklerini, sağlıklarını tehdit eden davranışların tamamıdır. Bu tanım herhangi bir kitaptan alınan bir tanım değil, benim tanımım.
Problem davranış konusu; özel eğitim alanında çalışan, temel davranış değiştirme prensiplerini bilen bütün uzmanların çalışabileceği, müdahale edebileceği bir alan. Hele ki bu uzman Uygulamalı Davranış Analizi biliyorsa harika!

Peki ya davranış problemi?
Davranış problemini seneler önce PDR bölümünden Prof. Dr. Emine Gül Kapçı hocam kısaca şöyle anlatmıştı derste: "Kasıtlı olmayacak, birey farkında olmadan yapacak. Davranış problemini problem davranıştan ayıran, bizim işimiz haline getiren temel nokta budur." Hâlâ notlarımda bu yazı durur.
Davranış problemi alanı, deneyimlerimle ve literatürde yaptığım taramalarla gördüm ki biz öğretmenlerin/özel eğitim alanında çalışan uzmanların müdahale edebileceği bir alan değil. Sıklıkla psikolojik destek ya da ilaç desteği ile davranış problemlerine müdahale edilmesi gerekiyor. 

Kısaca, çocuğunuzda problem davranış varsa özel eğitim öğretmeninizden, çocuk gelişimcinizden yardım isteyebilirsiniz; ancak söz konusu davranış, davranış problemi ise burada bir psikiyatrdan ya da bu alanda çalışan uzman doktorlardan yardım almalısınız.

Peki bu yazı neden?
Bu yazı, davranış problemini problem davranış olarak görmeye çabalayıp, müdahale etmeye çalışırken kendini yetersiz hisseden bütün uzman kardeşlerime. Arkadaşlar, bazı şeyler bizim alanımız dışında kalıyor, konsültasyon bu noktada devreye giriyor. Hepsi bu. Nefes al ve yönlendir.

Haftaya görüşmek üzere.

1 Temmuz 2020 Çarşamba

Yeni Normal ve Alınan Önlemler - 2

Merhabalar. Geçtiğimiz haftalarda yeni normali ve okulumuzda aldığımız önlemleri konu alan bir yazı hazırlamıştım. Şimdi de aldığımız bu önlemler iki haftadır nasıl uygulanıyor, her şey yolunda mı birlikte bakmak istedim.
Geçtiğimiz haftalarda yayınladığım önlemleri yeniden yazarak, uygularken yaşadıklarımızı yazacağım şimdi.

  1. Bizim okulumuzun iki girişi var. Her iki girişe de temassız ateş ölçer ve dezenfektan, maske, galoş ve eldiven kutuları koyduk.
    Bu güzel bir adım oldu. Henüz 37,5'un üzerinde çıkan olmadı. Çocuklar bu maddede yer alan ürünleri kullanmakta zorlanmadılar.
  2. Yukarıda bahsedilen materyaller gibi atıkların atılabileceği tıbbi atık kutuları hazırladık. Bu kutular okulun giriş ve çıkışında ve her katta birer tane olacak şekilde hazırladık.
    Çocuklar ile birkaç kez deneme yaptıktan sonra maskelerin nereye atılacağı konusu netleşti ve çok kolay uyguladık.
  3. Çocuklarımızın kullandığı girişte "Günaydın Çemberi"miz var. Bu çembere el yıkama etkinliği ekledik. Okula gelen her çocuğumuz dezenfeksiyon işleminin ardından ellerini yıkayacak.
    Bu madde uygulanırken ilk zamanlar tek tek hatırlatmamız gerekiyordu. Şimdi çocuklar okula gelince (desteğe ihtiyacı olmayanlar) hemen bu rutini gerçekleştiriyorlar.
  4. Her ders öncesi ve sonrası el yıkama ritüeli oluşturacağız. Öğretmen arkadaşlarım her seans sonrası zaten ellerini yıkıyorlardı ancak çocuklarımız için bu konuya hiç dikkat etmemiştik, bu süreçte ayrıca dikkat edeceğiz.
    Bu kural çok kolay uygulandı. El yıkamak, sıcak yaz günlerinde serinlettiği için harika oldu.
  5. Bizim okulumuzda bir bahçe ve dört tane balkon var. Mümkün olan dersler bahçede ya da balkonlarda yapılacak.
    Seans aralarında yeterince boşluk bırakabildiğimiz için spor dersleri dışında bahçe kullanımına gerek kalmadı.
  6. Bahçede ya da balkonda yapılamayan dersler sırasında sınıflar doğal yollarla (pencere, kapı açarak) havalandırılacak.
    Gün boyunca sınıf pencereleri açık kalıyor. Benim odamda pencere hep açık olduğu için arada soğuk alıyorum ama biraz dikkat edince bu tehlike ortadan kalkıyor.
  7. Okulumuz, okul açılmadan önce ve sonrasında düzenli olarak dezenfekte edilecek. Benim şahsi düşüncem bundan sonra her iki - üç ayda bir okulu dezenfekte ettirmek. Salgın olsun olmasın değerli bir karar olduğunu düşünüyorum.
    Artık her akşam, seanslar bitince okulu dezenfekte ediyorum. Bütün okulu gezip bu işlemi yapmak artık gün sonu rutinim ve giderek daha çok seviyorum.
  8. Okula gelen her birey maske takmalı ancak maske takamayan, maskeye tepki gösteren çocuklarımızın dersleri ya bahçede/balkonda yapılacak ya da sorumlu öğretmen seans esnasında gerekli önlemleri alarak maske/siperlik takacak. Bazı çocuklarda bunun mümkün olamayacağını biliyoruz ancak gerekli önlemler her an alınmaya çalışılacak.
    Çoğu çocuğumuz maskeyi takıyor. Maskeyi takmak değil de maskeyi takma şekli ile ilgili sorunlar olabiliyor. Maskeyi içeriden ısıran, burnunun altına indiren, çıkarmak isteyen ya da maskeye sık sık dokunan çocuklarımız var. Bu konuyu fiziksel yardım, sözel ipucu gibi desteklerle engelliyoruz ancak önlem alamadığımız çocuklarda maske kullanmak tehlikeli oluyorsa (Kirli maskeyi ağza almak gibi.) çocuğumuzun maskesini çıkarıp biz maske ve siperlik kullanıyoruz. Bu şekilde daha sağlıklı olduğunu düşünüyoruz.
  9. Bekleme odasında sosyal mesafe kuralları belirlenecek.
    Bekleme odamız neredeyse hiç kullanılmıyor, sıklıkla bahçede bekleniyor ya da dışarıda bekleniyor.
  10. Bahçenin girişine, çocuklarımız için somutlaştırmak adına 1,5 metrelik ipler, çubuklar ya da şeritler koyduk. Bu şeritler ile eğlenceli şekilde çocuklarımız bahçede mesafelerini koruyabilecekler.
    Bu şeritler düşündüğüm kadar çok kullanılmadı. Sıklıkla derslerini alan çocuklarımız, okuldan hemen çıktılar. Bekleme gibi bir durum olmadı.
  11. 15 Haziran'dan sonraki ilk derslerde çocuklarımız ile "yeni normal" durumu konuşulup, okul gezilip her değişiklik/farklılık ayrıntılı şekilde anlatılacak. Sosyal mesafe, uyarı levhaları, yeni kurallar her ilk derste ayrı ayrı gösterilecek. Uygun performanslara göre bireyselleştirilerek anlatılacak.
    Her çocuğumuza bir bir anlattık ve kendi seviyelerine göre durumu öğrenen çocuklarım, kurallara uymakta zorlanmadılar.
  12. Her sınıfta dezenfektan, kolonya, maske, eldiven, siperlik ve galoş bulunacak. Aslında her sınıfta hali hazırda olan şeylere dezenfektan ve siperlik eklenecek demek daha doğru olacaktır.
    Bu harika bir karar olmuş. Çünkü sınıflarda bu ürünlerin olması temizliği çok kolaylaştırıyor. En sık kullandığımız sebep bu sepet.
  13. Ülkemizdeki vaka artış sayısı 14 gün boyunca 0 olmadan; okulumuzda kalabalık etkinlikler, kutlamalar, eğlenceler, toplantılar, seminerler yapılmayacak.
    Hâlâ da yapmadık.
  14. Bizim okulumuz biraz şanslı. En alt katta hiç derslik yok ve üst üç kat dersler sırasında izole edilebiliyor. Bu nedenle öğrencilerimizin kullandığı üç kat ayakkabısız, ev ortamına dönüştürülebilecek bir yapıya sahip. Girişe bir ayakkabılık hazırladık, bu ayakkabılığın alt katında çocuklarımızın dışarıda giydikleri ayakkabılar üst rafında okulda giyecekleri terlikler, ev botları olacak. Böylece dersliklerin olduğu katlara ayakkabı ile virüs taşımamış olacağız. Bu ayakkabılık ve çocuklarımızın okulda giydikleri terlikler düzenli şekilde temizlenecek. Biz zaten sınıflara ayakkabı ile girmiyorduk ancak katlara da girmeyerek tam bir hijyen sağlayacağız. Bu belki, yeni normalde hep olacak bir adım da olabilir.
    Üst üç kata ayakkabı ile çıkmamak harika oldu. Okul hem çok temiz hem de çocuklarımızı korumak çok daha kolay. İyi ki dediğim en güzel nokta bu.
  15. Veli görüşmeleri bir süre telefondan yapılacak. Ders sonlarında mesafe koruma amaçlı bilgilendirmeler bahçede yapılabilse de yapılamayacak durumlarda telefon ile görüşme sağlanacak.
    Bilgilendirmeler sıklıkla bahçede yapıldı, telefonla ise ses kaydı alıp gönderdik, çok işlevsel oldu.
  16. Okulumuzda herhangi bir Covid-19 teşhisi konulması durumunda acil durum planımız (Bu acil durum planı yarın iş arkadaşlarım ile yapacağımız zoom toplantısı ile hazırlanacak.) soğuk kanlılık ile (umarım hiç ihtiyaç olmaz) uygulanacak.
    Şimdilik hiç ihtiyaç olmadı.
  17. Çocuklarımızdan yetişkin olanlar ve okula kendi gelebilecek olanlar kendileri geleceklerdir. Ancak refakatçiye ihtiyaç duyan çocuklarımızın yanında da en fazla bir refakatçi bulunacaktır. Refakatçiler, az önce de bahsettiğim gibi bahçede, vişne ağacımızın altında bekleyeceklerdir.
    Şu an birkaç çocuğumuz okula kendi geliyor ve bu daha sağlıklı oluyor. Refakatçiler ise az önce bahsettiğim gibi yukarıda bekliyor.
  18. Her çocuğumuzun, yeni yönetmelik sonucunda giriş ve çıkış saatlerini not almaktayız. Buna ek olarak her çocuğumuzun girişte ölçülen ve çıkışta ölçülen ateşi not alınacak. Bu bilgiler aileleri ile paylaşılacaktır. Üç saatten fazla kalan çocuklarımız olmadığı için giriş ve çıkışlarda ölçüm yeterli olacaktır, çocuğumuzun kalış süresi uzadığında ateş ölçümü üç saatte bir yapılacak.
    Bu ölçüm için bir tablo hazırladık ve çok kullanışlı oldu.
  19. Herhangi bir bireyin ateş ölçümü sırasında ateşi 37,5'un üzerinde çıkarsa okula alınmayacak ve en yakın sağlık kuruluşuna gitmesi konusunda yardımcı olunacak.
    Henüz hiç ihtiyaç olmadı, sonsuz şükür.
  20. Çocuklarımız ile kullandığımız materyaller her çocuğa özel olarak kullanılacak. Bir materyal dezenfekte edilmeden başka bir çocuk ile kullanılmayacak.
    Bunu sağlamak düşündüğümüzden kolay oldu. Özellikle kalem ve silgileri her ders sonrası dezenfekte etmek düşündüğüm kadar zaman almadı.
  21. Her günün sonunda kapı kolları, elektrik fişleri, masa ve sandalyeler gibi alanlar dezenfekte edilecek.
    Yukarıda da bahsettiğim gibi, her günün sonunda okulu dezenfekte ettiğim için ayrıca kapı kollarına vs. özenmeme gerek kalmıyor.
  22. Psikoloğumuz aile rehberliği seanslarında süreç hakkında bilgilendirme yapacak. Maske kullanımından salgın sürecinde psikolojik desteğe kadar geniş bir yelpazede destek olacak. Aslında bu desteği okulumuzdaki tüm uzmanlar sunmaya çabalayacak.
    Psikoloğumuz ile bir plan yaptık. Bu plan doğrultusunda her hafta bir konuyu bilgilendirme amaçlı afiş olarak hazırlıyoruz. (Konular maske takma, sosyal mesafe gibi bildiğimiz konular ama desteğe ihtiyacımız da olabilecek konular.)
  23. Fizyoterapi ve ergoterapi üniteleri olan bir okuluz. Bu birimlerde kullanılan sedyelerde, metlerde rulo sedye örtüleri, hocalarımız için siperlik gibi önlemler alınacak. Çocuklarımızın ortak kullandığı materyaller her seans sonrası dezenfekte edilecek.
    Bunu sağlamak da çok pratik oldu. Siperlik kullanmaya çok gerek olmadan, doğal havalandırma yolları ile bu süreci başarıyla yönettik.
Genel olarak düşündüğümüz bütün önlemleri uygulayabildik. Şimdilik her şey yolunda, haftaya sağlıklı günlerde görüşmek üzere.