Aile Danışmanlığı Nedir?

Görsel, yapay zeka desteği ile hazırlanmıştır.

 

Aile Danışmanlığı Nedir?

Aile danışmanlığı, aile içinde yaşanan iletişim sorunlarını çözmek, bireyler arasındaki bağları güçlendirmek ve sağlıklı ilişkiler kurmak amacıyla verilen profesyonel bir destek hizmetidir. Ailelerin işlev düzeylerini; çeşitli yöntem ve teknikler uygulanarak arttırmaya çalışan bir disiplindir. Ailelerin işlev düzeyi arttıkça daha sağlıklı hale gelmesini önceliklendiren uygulamalar barındırmaktadır. Aile kurulmadan önce, sırasında ve sonrasında destek sunar.

Danışmanlık seansı ile terapi seansını birbirinden ayırmakta ve bunun altını çizmekte fayda var.

Terapi seansında amaç psikolojik problemler, travmalar, derin duygusal problemler ve zihinsel sağlık sorunlarını ele alınmasıdır. Psikologlar, psikiyatristler veya lisanslı terapistler tarafından uygulanır. Daha uzun vadeli olup bireyin duygu, düşünce ve davranışlarını derinlemesine analiz eder.

Danışmanlık seansında ise amaç günlük hayatta karşılaşılan zorluklarla başa çıkmayı desteklemek, bireylere rehberlik etmek ve problem çözme becerilerini geliştirmektir. Psikolojik danışmanlar, aile danışmanları, yaşam koçları ve rehberlik uzmanları tarafından uygulanabilir. Daha kısa vadeli olup, pratik çözümler ve rehberlik sunar.

Özetle; terapi, daha derin psikolojik sorunlara yönelikken; danışmanlık, rehberlik ve yönlendirme odaklıdır. Eğer bir kişi travmatik veya klinik düzeyde bir sorun yaşıyorsa terapiye; günlük yaşamda zorluklarla başa çıkmak içinse danışmanlığa yönlendirilir.

Bu konuda anlaştıysak aile danışmanlığı seansının içeriğinde "terapi" olmadığını hatırlatmak isterim. Tabi terapistler tarafından sunulan bir hizmet değilse...

Aile Danışmanlığında Uygulanan Yöntemler

Aile danışmanları, aile içindeki ilişkileri, işlevleri sağlıklı hale getirmek ve bireylerin yaşadığı problemleri çözmek için çeşitli yöntemler kullanır. Bu yöntemler arasında şunlar yer alır:

• Bireysel ve Grup Görüşmeleri: Aile bireyleriyle bireysel ya da grup halinde yapılan seanslarla, sorunların kaynağı tespit edilir ve çözüm yolları aranır.

• İletişim Becerileri Eğitimi: Aile içi iletişimi güçlendirmek için bireylere etkili dinleme ve konuşma becerileri kazandırılır.

• Çatışma Çözme Teknikleri: Aile içinde yaşanan anlaşmazlıkların sağlıklı bir şekilde çözülmesi için çeşitli yöntemler öğretilir.

• Ebeveyn Danışmanlığı: Çocuk yetiştirme sürecinde karşılaşılan zorluklarla başa çıkmaya yönelik rehberlik sağlanır.

• Evlilik ve Çift Terapisi: Eşler arasındaki problemleri çözmeye yönelik terapötik müdahaleler uygulanır.

• Ergenlik Dönemi Danışmanlığı: Ailedeki ergen bireylerin gelişimine odaklanan bir danışmanlık sürecidir.

Aile Danışmanlığının Kapsamı

Aile danışmanlığı, çok geniş bir kapsama sahiptir ve aşağıdaki konularda destek sağlar:

• Eşler arasındaki iletişim sorunları

• Çocuk ve ergenlerle yaşanan problemler

• Boşanma sürecindeki aileler için rehberlik

• Aile içi şiddet ve travmaların etkilerini azaltma

• Kaygı, stres ve depresyonla başa çıkma

• Kayınvalide-gelin, kardeşler arası ilişkiler gibi geniş aile dinamikleri

• Özel gereksinimli bir aile ferdi varsa bu sürece uyum ve rehberlik vb.

Aile Danışmanlığını Kimler Verir?

Aile danışmanlığı hizmeti, alanında uzmanlaşmış profesyoneller tarafından sunulmaktadır. Bu uzmanlar, bireylere ve ailelere özel olarak hazırlanmış teknikler ve bilimsel yöntemlerle rehberlik eder. Naçizane önerim; sertifika ile aile danışmanlığı yapan kişilerin lisans diplomalarının da psikoloji ile ilgili bir alandan olmasına dikkat etmeniz yönünde.

• Psikologlar

• Aile danışmanları (Sertifikalı uzmanlar)

• Psikolojik danışmanlar

• Sosyal hizmet uzmanları

• Psikiyatristler

Kimler Aile Danışmanlığı Hizmetinden Faydalanabilir?

Aile danışmanlığı, herkes için uygundur ve aşağıdaki kişiler bu hizmetten faydalanabilir:

• Evlilik öncesinde bilinçli bir başlangıç yapmak isteyen çiftler

• Evliliklerinde sorun yaşayan eşler

• Çocuklarıyla sağlıklı iletişim kurmak isteyen ebeveynler

• Boşanma sürecinde destek almak isteyen bireyler

• Aile içinde yaşanan travmatik olaylarla başa çıkmak isteyenler

• Stres, kaygı ve depresyon gibi psikolojik sorunları olan aile bireyleri

• Özel gereksinimli bireye sahip ailelerde bu konuda rehberlik almak isteyen ebeveyn ve kardeşler,

• Ergenlik döneminde ya da diğer gelişim dönemlerine uyum için destek almak isteyen bireyler vb.

Aile danışmanlığı, bireylerin sağlıklı ve mutlu bir aile ortamı oluşturmasına yardımcı olur. Eğer siz de aile içinde yaşadığınız sorunlarla baş etmekte zorlanıyorsanız, profesyonel bir aile danışmanından destek alarak daha sağlıklı bir iletişim kurabilirsiniz.

Benim aile danışmanlığı uygulamalarım nasıl?

• Online ya da yüz yüze görüşmeler ile çalışıyorum
• Hem özel eğitim öğretmeni hem de psikolojik danışman olmanın getirdiği avantaj ile, özel gereksinimli bireyin aileleri ile BEP danışmanlığı ve aile danışmanlığı süreçlerini harmanlayabiliyorum,
• Yukarıda bahsedilen destek alanları konusunda destek oluyorum,
• Tanışma seansının ardından süreci planlayıp uygulamaya başlıyor ve gerekli yerlerde konsülte ederek, işbirlikleri yaparak sürecin kalitesini arttırmaya çalışıyorum.

Destek almak istediğiniz herhangi bir konuda bana yukarıdaki iletişim bilgilerinden ulaşabilirsiniz.

Umarım fikir veren bir yazı oluştur. Haftaya görüşmek üzere.

Kaynakça

1. Bowen, M. (1978). Family Therapy in Clinical Practice. Jason Aronson.

2. Minuchin, S. (1974). Families and Family Therapy. Harvard University Press.

3. Satir, V. (1988). The New Peoplemaking. Science and Behavior Books.

4. Nichols, M. P. (2013). Family Therapy: Concepts and Methods. Pearson.

5. Türkiye’de Aile Danışmanlığına Dair Yönetmelik. Resmi Gazete.

Özel Eğitimde Aile Danışmanlığı

Herkese merhaba, umarım yine siz değerli ailelerimizin ve öğretmenlerimizin aklında yer alan sorular için anlamlı bir yazı ile karşınızdayımdır. Bu yazıda psikoloji biliminde yeni bir değer olarak görülen aile danışmanlığının özel eğitimdeki yerini tartışacağım sizlere. Neden gerekli olduğu, ne şekilde uygulanacağı gibi sorulara cevap vermeye çalışacağım.

Daha önce bu blogda bahsedip bahsetmediğimden emin değilim. Üniversitede yaptığım çift anadal sayesinde diğer bir mesleğim de Psikolojik Danışmanlık. Mezun olduğum günden bu yana bu mesleği özel olarak devam ettirdim, herhangi bir formal iş deneyimim olmadı. Ekim ayından bu yana hazır çalışmıyorken aile danışmanlığı ile ilgilendim ve Aile Danışmanlığı Sertifika Programlarını takip ederek bu unvanı edindim. Bu yazıyı hem bir özel eğitimci hem bir aile danışmanı olarak yazıyorum. Umarım sizler için faydası olur.

Aile danışmanlığının temel felsefesi; sağlıklı bireylerin (Sağlıktan kastımız hem benden hem ruh durumunun dengede olması.) sağlıklı ailelerde yetişebileceği. Tek tek fertlerle danışma seansları yapmak yerine ailelerle ilgilenmek hem daha kalıcı sonuçlar elde etmemize hem de daha fazla insana ulaşmamıza olanak sağlar.

İşte bu felsefeden yola çıkarak, Türkiye'de henüz değeri anlaşılsa da dünyada çok daha önce fark edilen bir alan olarak aile danışmanlığı psikolojide önemli bir yer tutuyor. Aile danışmanlığını; ailelerdeki bütün bireyleri içine alan, bireylerle ayrı ayrı ve aile sistemiyle bir bütün olarak ilgilenen, ailenin sağlıklı bir birliktelik olması için çeşitli teknikler kullanılan süreç olarak özetleyebiliriz.

Hepimizin hak vereceği gibi özel gereksinimli bir bireyin olduğu ailede çatışmalar daha fazla olacaktır. Bu cümlem kritik bir cümle. Çünkü her ailede bu çatışmalar olmak zorunda değil. Ailelerin olumsuz durumlara verdikleri tepkiler oldukça farklılık göstermekte. Örneğin beş tane aile ele alalım ve hepsinin de çocukları Down Sendromlu olarak dünyaya gelmiş olsun. Bir aile bu durumu inkar ederek çocuklarının özel gereksinimlerini karşılamayı ihmal edebilir. Diğer aile aşırı duygusal tepkiler göstererek bu durumun olumlu yanlarını görmek yerine olumsuz yanlarına odaklanarak yanlış adımlar atabilir. Bir diğer aile gerekli bilgileri alarak olumsuz gördükleri bu durumu olumluya çevirmeye çabalayabilir. Başka bir aile ise bu konuda ruhsal destek alarak ne yapmaları gerektiği konusunda fikir sahibi olmak isteyebilir. Hatta bir diğer aile ise çocuğunu reddederek başka bir aileye verebilir. Bu örnekler her ne kadar sarsıcı da olsa yaşadığımız ve gördüğümüz örnekler. Özel gereksinimli bireyin aileye dahil edilmesi (Sadece özel gereksinimli çocuklar değil yeni doğan her çocuk için bu geçerli.) çatışmalı bir süreç gerektirir. Bu çatışma kelimesi her ne kadar olumsuz gelse de ailenin sağlık durumuna göre olumlu da olabilir.

İşte bu süreçte ve buna benzer süreçlerde aile danışmanlığı özel eğitimin bir parçası haline geliyor. Aile danışmanlığı özel gereksinimli bireylerin ailelerine ne sunar?

• Henüz tanı alındığında bu yeni duruma ailenin uyumuna yardımcı olur,
• Özel gereksinimli bireyin ailede oluşturabileceği yeni çatışmalara çözüm konusunda aileye yardımcı olur,
• Eşlerin çocuklardan bağımsız olarak yaşadıkları sorunlara yardımcı olur,
• Aile fertlerinin, birer birer özel gereksinimli birey konusundaki sorumluluklarına çözüm getirmeleri konusunda yardımcı olur, 
• Ailenin, aile dışından gelen olumsuzluklara nasıl tepki vereceği konusunda yardımcı olur,
• Ailenin sağlıklı bir aile olması için gerekli teknik ve yöntemleri kullanarak aileye ve aile fertlerine yardımcı olur,
• Ailenin ruhsal süreçlerini kontrol ederek onların her türlü yaşam döneminde yaşayacakları zorlukları anlamlandırmaları konusunda yardımcı olur gibi...

Buraya daha birçok madde eklenebilir. Bu kadarını yeterli gördüğüm için burada kesiyorum.

Aile danışmanlığı da diğer psikolojik danışmanlık seanslarında olduğu gibi kendi yöntem ve tekniklerini içinde barındırır. Bir aile danışmanlığı yardımı almaya karar verdiğinizde bu yöntem ve tekniklere danışmanınızla beraber karar verebilirsiniz. Bu yöntem ve teknikleri tek tek burada sıralamanın doğru olmadığını düşünüyorum. Her aile için ve her fert için uygun olan bir yöntem ya da teknik vardır.

Aile danışmanlığının belirli bir süresi yoktur. Bu, ailenin ve danışmanın performansına göre değişmektedir. Bu demek değildir ki uzun süren danışma kalitesiz, kısa süren kalitelidir. Bu yargıya kapılmamak çok önemli çünkü her aile ve her birey kendine özgüdür. Tanışma, sorunu belirleme, amaçları belirleme ve bu çözüme yönelik seansların ardından sonlandırma olmak üzere aile danışmanlığı sürecini özetleyebilir. Bu basamaklarla uygulanan aile danışmanlığı seansları bütün bir aileye uygulandığı gibi ihtiyaç duyulduğunda bireylerle ayrı ayrı da yapılabilmektedir.

Aile danışmanlığı biz özel gereksinimli birey aileleri için ayrıca bir önem daha taşımaktadır. Çocuğu henüz tanı almış, aldığı tanı ile ilgili bir fikri olmayan ailelere bu tanı hakkında bilgi verme ve sürece uyumu sağlama konusunda aile danışmanlığı oldukça önemlidir. Aileler kendilerini yalnız hissetmez, bu zorlu fakat keyifli süreçte yanlarında bir uzman olması sebebiyle daha güvende ve sağlıklı olurlar. Burada dikkat etmemiz gereken aile danışmanımız ile özel eğitimcimizin fikir alışverişi yapar halde olmasıdır. Özel eğitimcinizi haberdar etmeden aile danışmanlığına, aile danışmanınızı haberdar etmeden özel eğitime başlamayınız, diye önerebilirim. Birbirinden haberdar olan uzmanlar size daha verimli bir süreç yaşatacaktır.

Burada asıl önemli konu aile danışmanı olan kişilerin kariyerlerinin bilgisinin size sunulması. Lütfen gerekli bilgileri almadan ve gerekli araştırmaları yapmadan herhangi bir aile danışmanı ile çalışmaya başlamayın. Bunun önemi son günlerde oldukça sık duyulan "sahte psikolog" gibi haberlerin yaygınlaşmasında görülmektedir. Uygulayıcı olma konusunda hiçbir belgesi ve bilgisi olmayan birçok kişi, çeşitli özel eğitim kurumlarında aileleri istismar etmekte ve oldukça olumsuz durumlara sebep olmaktadır. Bu tıpkı bir odyologun biraz fazla deneyimi olduğu için kendini özel eğitimci sanarak çocuklara davranışsal müdahale uygulamasına benzer. Lütfen uzmanından yardım aldığınızdan emin olun.

Ülkemizde yeni bir alan olan aile danışmanlığı özel eğitim camiasında daha da yenidir. Bu bilimsel bilgilerden yararlanmak bütün ailelerin hakkıdır. Yukarıda bahsettiğim bütün yararlar sizlerin yaşam kalitesini arttıracaktır. Biz özel eğitimcilerin görevi ise ihtiyaç duyan ailelerin bu hizmetten yararlanmasını sağlamaktır.

Umarım aile danışmanlığı ile ilgili sizleri aydınlatabilmişimdir. Bu konu ile ilgili soru ve görüşlerinize her zaman açık olduğumu artık hatırlatmama gerek yok sanırım. Hepimize kolaylıklar diliyorum.

Sevgiler.