Oyun Terapisi Nedir?

Güzeller güzeli bir haftadan herkese merhabalar. Bu hafta, son zamanlarda, herkesin üzerinde uzman olduğu, sertifikaları kapış kapış giden ve aslında ne olduğu ile ilgili hiç kimsenin bir fikri olmayan bir alana değinmek istiyorum: Oyun terapisi. Nihan Hoca'm nereden çıktı şimdi bu, dediğinizi duyar gibiyim. Geçtiğimiz günlerde bana danışan bir veli, çocuğunun oyun terapisi aldığını ancak çeşitli sorunların arttığını ve farklılaştığını belirtti. Bu olabilecek bir durum. Ancak ilk aklıma gelen oyun terapistinin aslında kim olduğu oldu. Velimiz araştırdığında gördü ki oyun terapisti; çocuk gelişimi ön lisans mezunu bir bayan iken iki haftalık eğitim ile oyun terapisti olmuş bir kardeşimiz. Duyduğum acı ve üzüntüyü sizlere anlatamam. (Ben dört sene emek verip hem özel eğitim hem de psikolojik danışmanlık okumuşum. Üzerine seminerler alıp oyun terapistliği sertifikası almışım. Yetmemiş birçok psikolojik danışman hocamdan süpervizörlük rica etmişim, çabalamışım, uğraşmışım ve daha utana sıkılı oyun terapisti olduğumu söylüyorum; gel gör ki bir anda türeyiveriyor böyle "uzman"lar. Üzüntüm bu yüzden.) Bunun üzerine çocuğumuzun velisi oyun terapisi ile ilgili derli toplu bir bilgilendirici yazı talep edince aldım kalemi elime. İyi okumalar.

Oyun terapisi nedir?

Oyun terapisi temel olarak erken çocukluk ve çocukluk dönemindeki bireylere, oyun esnasında uygulanan, çeşitli yöntem ve teknikleri içeren, terapötik bir süreçtir. Şimdi uzaktan eğitimle sertifika alan ve psikoloji bilimi ile uzaktan yakından ilgisi olmayan arkadaşların "Terapötik mi?" diyerek ekrana yaklaştığını hissediyorum. Evet, terapötik. Bu da demek oluyor ki temel bir psikoloji eğitimi olmayan bu terapiyi uygulayamaz. Yani okul öncesi öğretmeni, hemşirelik ya da özel eğitim öğretmeni gibi mesleklerden olan arkadaşların "oyun terapisti" olması mümkün değil. Ama sertifika veriliyor mu? Veriliyor.

Oyun terapisinde ne gibi uygulamalar yapılmaktadır?

Oyun terapisi, adı üzerine bir terapi yöntemidir. Bu yöntemde; amaçlı seçilen oyuncaklar ve amaçlı hazırlanan bir ortam söz konusudur. Oyun terapisti, çocuğun terapiye gelme sebebini gözlemleyerek oyun esnasında "tedavi" etmeye çalışır. Tedavi derken ilaç yazmak ya da hipnoz etmekten bahsetmiyorum. Bir psikolog terapi esnasında nasıl ki kendi bağlı olduğu ekolüne göre uygulamalar yaparsa oyun terapisti de öyledir.

Her oyuncağın, her cümlenin belirli bir hedefi vardır. Hiperaktivite, çocukluk dönemi depresyonu, boşanma sonrası adaptasyon, engelli kardeşe uyum gibi çeşitli tanıları almış bireylere oyun terapisti, bağlı olduğu ekolün tekniklerini uygular. Bu teknikler ise iki haftada öğrenilmez.

Her terapi sonrasında aile ile görüşülerek gözlemleri hakkında bilgi veren oyun terapisti aileyi yönlendirir ve bireyin ruhsal dengesini sağlamak için aileden de destek alır. Gerekirse çocuğun hayatında yer alan her bir fert ile ayrı ayrı görüşerek süreci yapılandırır. Oyun terapisi, bir çocuk ile  birlikte, amaçsızca oyuncakla doldurulmuş bir odada oyun oynamak demek değildir.

Oyun terapisini kimler uygulayabilir?

Günümüz Türkiye'sinde farklı farklı branşlardan insanlara oyun terapistliği sertifikası verilse de oyun terapisti olmak için psikoloji ya da psikolojik danışmanlık ve rehberlik alanlarından lisans mezunu olmak gerekmektedir. Bu bölümlerde temel terapötik yaklaşımlar ve üsluplar bireylere öğretilir. Bir hemşirelik mezunu bu bilgilere sahip olmadan sadece oyun terapisinin inceliklerini öğrendiği sertifika programından hiçbir verim alamaz. Temel danışmanlık becerileri lisans döneminde, dört yıl boyunca bu bireylere ince ince işlendiğinden bir ayda oyun terapisti olunması mümkün değil.

Oyun terapistinizin hangi üniversiteden ve hangi bölümden mezun olduğu bilgisini mutlaka talep edin. Bu konudaki deneyimi nedir? Nasıl uygulamalar yapmıştır? Oyun terapistliği eğitimini hangi kurum vermiştir? Bu bilgiler mühim.

Çocuğumun oyun terapisine ihtiyacı olduğunu kim belirler?

Öğretmenler, aileler çocuklarında yolunda gitmeyen bir durum olduğunu fark ettiklerinde hastanelerin psikiyatri bölümlerine giderler ve buradan, var olan durumun müdahale gerektiren bir durum olup olmadığıyla ilgili bilgi alırlar. Bu bilgi ile oyun terapistliği sertifikası olan bir psikologa ya da bir psikolojik danışmana başvurabilirler. Böylece müdahale süreci başlamış olur.

Özel eğitimde oyun terapisi

Şimdi hem bir özel eğitim öğretmeni, hem bir psikolojik danışman hem de bir oyun terapisti olarak söyleyebilirim ki özel eğitim gerektiren çocuklara oyun terapisi bulunmaz bir nimet. Neden böyle dedim? Çünkü çoğu özel gereksinimli çocuğun ruhsal dengesi ihmal edilir. Bağımsız yaşam becerilerine odaklanan aileler çocuklarının psikolojilerini ihmal edebilirler. Özel eğitim merkezlerinde bir oyun terapisti bulunması ve her çocuğu her ay en az bir kez görmesi, takip etmesi oldukça önemlidir.

Problem davranışların psikolojik kökenleri, problem davranışların söndürülmesi için uygulanacak davranış değiştirme programının psikolojik etkilerini görmek açısından oyun terapisi özel eğitimde oldukça önemlidir.

Ben bir özel gereksinimli birey annesi olsam oyun terapistimin mutlaka bir psikolog ya da psikolojik danışman olmasını talep ederdim. Hatta bu uzmanın özel eğitim yüksek lisansı diplomasının olmasını isterdim. Çok şey isterdim biliyorum ama uzmanların da belirli bir alanda uzmanlaşmaya gitmesi, tercihte bulunması için bu gerekli bir durum bence.

Velhasılı kelam, oyun terapisi de diğer her alanda olduğu gibi uzmanlık gerektirir. Çocuk gelişimciden, okul öncesi öğretmeninden, hemşireden, sekreterden, askerden, özel eğitim öğretmeninden oyun terapisti olmaz. Bu kadar basit.

Başka sorularınız ve merak ettikleriniz varsa mutlaka bana yazın, ben de yazıma ekleyeyim. Daha daha güzel haftalarda görüşmek üzere.