Olumlu Ebeveynlik Becerileri

Merhabalar, bu hafta çocuklarımızdan fazla uzağa gitmeden biraz da bizlerle ilgili konuşalım istedim. Neleri doğru yapıyoruz, doğru bildiğimiz ancak birazcık yanlışa kaçan uygulamalarımız neler konuşalım diye düşündüm. Özel eğitim öğretmenliğimin yanında bu yazımda hem bir psikolojik danışman olarak hem de bir aile danışmanı olarak bilgilerimi sizlerle paylaşmak niyetindeyim. Şimdiden iyi okumalar.

…

Ebeveyn, bir çocuğun bakımını üstlenmiş anne ya da baba için kullanılan bir kelimedir. (Ülkemizde "bir kadın ve bir erkek ebeveyn oluşturur" algısı olsa da farklı cinsiyetlerden farklı insanlar da çocukların ebeveynleri olmaya gönüllü olabilirler.) Ebeveyn olmak için bir çocuğu doğurmuş olmak ya da organik baba ya da annesi olmak gerekli değildir. Bir bireyden siz sorumlu iseniz o bireyin ebeveyni sizsinizdir.

Olumlu ebeveyn ise bakımından sorumlu olduğu bireyin bağımsızlaşması yolunda doğru ve bilimsel adımları atan ebeveynlere verilen bir isimdir. Olumlu ebeveynlerin özelliklerini yine minik bir liste olarak sizlere sunalım:

• Çocuğunun var olan gerçek performansının farkındadır. Bu performansı gerçekçi şekilde değerlendirerek çocuğunun sonraki yaşantısı için bir fikre sahiptir ve bu fikrin herhangi bir şekilde baskısını çocuğunun üzerinde kurmaz.
• Çocuğunu farklı bireylerle kıyaslamak yerine, çocuğunun önceki performansları ile kıyaslamalar yapar ve bu kıyaslamaları çocuğuna yansıtmaz.
• Çocuğuna bir birey olarak değer verdiğini her daim hissettirir ve öyle yaşar.
• Çocuğunun sorumluluklarını paylaştığı partnerine sorumlulukların çoğunu yıkarak çeşitli zorunluluklarını azaltmaya çalışmaz. Sıklıkla eşitlikçi tutum sergileyerek çocuğunun sorumluluklarını alma konusunda eşine yardımcı değil, partner olur. Burada asıl mesaj babalara verilmekte aslında. Babalar sıklıkla “yardımcı ebeveyn” olarak görülmekte ve kendilerini öyle görmekteler. Oysaki babalar “ebeveyn”dir ve anneler ile sorumlulukları eşittir. Kadın erkek eşitliği hatırına bu cümleleri kurmuyorum. Bir çocuk için anne ve babanın yeri ayrı ve eşittir, herhangi biri bir adım önde değildir. Bu nedenle yardımcı ebeveyn diye bir olgu yoktur.
• Olumlu ebeveynler gerekli yerlerde, gerekli desteği alılar. Bu destekleri arama şekilleri bilimsel odaklıdır ve hurafelerden uzaktır. Sosyal paylaşım sitelerindeki kaynaksız bilgiler yerine uzmanlardan bire bir bilgi alırlar ve bu bilgileri evlerinde uygularlar.

Bu ve bunun gibi özellikler olumlu ebeveynlerin özellikleridir. Olumlu ebeveynlik becerileri ise ebeveynlerin olumlu ebeveyn olabilmek için edinmeleri gereken becerilerdir. Hiç kimse mükemmel anne ya da baba olarak doğmaz. Hedefimiz zaten mükemmel bir ebeveyn olmak değil yeterli bir ebeveyn olmak olmalıdır. Bu becerilerin sonradan edinildiği ve emek gerektirdiği unutulmamalıdır. Şimdi dilerseniz olumlu ebeveynlik becerilerine bakalım:

• Net olmak: Çocuğu ile kurduğu iletişimde nettir. Kurallarını net şekilde ortaya koyar ve uygulanması konusunda da net olur.
• Sevecen olmak: Çocuğunun yaptığı hataları, çocuğunun mükemmelliğinde oluşan bir sorun olarak görmek yerine hatalarla öğrenileceğini bilir. Bu bilgi ile hataları bilgi deneyimleri olarak algılar. Hatalara sevecen olarak yaklaşırlar ve hata yapmanın normal olduğunu algılayan çocuklar yetiştirir.
• Katılımcı olmak: Yukarıda bahsettiğim sorumlulukları almaya istekli olur ve partneri ile bu sorumlulukları sorgulamaksızın bölüşür. Yedek ya da yardımcı değil, bir ebeveyn olarak sürece katılırlar.
• Farkındalık yüksekliği: Olumlu ebeveyn, çocuklarına ve eşine karşı yüksek bir farkındalık gösterir. Eşinin ve çocuklarının maddi ihtiyaçları dışında manevi ihtiyaçlarını da dikkate alarak ileriye yönelik adımlar atar. Örneğin bir baba çalışarak evin geçimini sağlıyor olabilir. Buna ek olarak akşamları çocuğu ile en azından yarım saat vakit geçirmiyor ise burada manevi ihtiyaçları ihmal etmiş olacaktır.
• Yeni bilgiye açık olmak: Ebeveynlik her an yeni bilgilerin geldiği bir süreçtir. Çocukların ve evliliğin gelişim dönemlerine göre her an yeni bilgiler sunulur zihinlere. Bu yeni bilgilere açık olan ebeveynler olumlu ebeveyn olarak nitelendirilebilirler. Yeni bilgileri edinip yaşamında kullanan anne ve babalar en doğru adımı atmış olurlar.
• Hata yapmaya açık olmak: Ebeveynler de hata yapabilir. Yapılan hataları görmezden gelmek yerine “Evet, bu hatayı yaptım. Şimdi bunu telafi etmek için ne yapmalıyım?” sorgusu içerisinde olan ebeveynler olumlu ebeveynlerdir. Beklenmeyen davranış ise hataların üzerini örtmek, hata yapmamış gibi davranmak ve hatayı kabul etmemektir. Hatalar yapılabilir, her hatanın telafisi vardır. Bu ihmal edilmemelidir.

Birçok özellik sıralanabilir ancak yazımın, sabır sınırlarınızı zorlayan bir yazıya dönüşmemesi için burada yavaş yavaş sonlandırıyorum. Sizlerden gelecek soru ve önerilere göre bu yazının ikincisini de yazmak isterim. Umarım hepimiz için bilgilendirici ve yeni bilgilere merak uyandırıcı bir yazı olmuştur. Haftaya görüşmek üzere.