Büyüklük Eşleme Becerisi

Hepimize güzel bir hafta başından, keyifli bir Ankara sabahından günaydınlar ve güzel haftalar diliyorum.

Geçtiğimiz hafta konuştuğumuz kavram öğretimi sonrası nedendir bilinmez, en çok ilgi çeken nokta "büyüklük eşleme" oldu. Sanırım hiçbir ailemiz ve uzmanımız daha önce duymamıştı.

Bu konuyu biz özel eğitim öğretmenleri, kavram öğretimi dersinde, yani üniversite hayatımızın üçüncü yılında öğreniriz ve uygulamaya başlarız. Özel eğitim uzmanı arkadaşlarımın bile bu konuda soru sorması ürkütmedi değil. Ancak kullanılmayan bilgi unutulabilir, o nedenle hatırlamak için bol bol eski notları okumakta fayda var. Ahkam kesmiyorum, ben öyle yapıyorum, bu nedenle söylüyorum. Ki şöyle bir noktanın farkındayım: Bırakın büyüklük eşlemeyi, temel eşleme becerilerini dahi bilmeden yüksek lisans bitirip kendilerine uzman özel eğitim öğretmeni diyenler de var, kavram öğretimi eğitimi almadan doktorasını tamamlayıp doktor özel eğitim öğretmeniyim diyenler de... Bu nedenle özgeçmiş önemli, özgeçmiş mühim. Yine konuyu mu dağıttım ben?

...

Büyüklük eşleme; çocuklarımıza büyük/küçük kavramlarını öğretmeden önce öğretmemiz gereken en önemli kavramı öğrettiğimiz basamak: Büyüklük. Nesnelerin bir büyüklüğü, ebatı olduğunu öğrettiğimiz basamak bu basamak. Büyüklük eşleme çalışırken amacımız büyük ya da küçüğü öğretmek değil, büyüklük algısını vermek, ebat duygusunu oluşturmak.

Büyüklük eşlerken hangi yönergeleri kullanabiliriz?

"Bununla aynı büyüklükte olanı eşle!", "Hangisi elimdekiyle aynı büyüklükte? Eşle.", "Bununla aynı büyüklükte olanı bul, üzerine koy!". Yönergelerimiz çocuklarımızın özelliklerine göre sadeleşip karmaşıklaşabilir. Burada standart bir dil dikte etmek doğru değildir. Önemli olan "büyüklük" kelimesinin kullanılması. Örneğin "Bunu en büyük ile eşle!" dediğinizde işler karışır. Çünkü siz orada büyük kavramını kullanmış olursunuz. Altını çizelim; amacımız büyük ya da küçük kavramını öğretmek değil.

Büyüklük eşleme çalışırken çocuğunuza uygun olan herhangi bir öğretim yöntemi ile öğretiminizi şekillendirebilirsiniz. Ben sıklıkla eşzamanlı ipucuyla öğretim yöntemini, etkinlik temelli öğretim yöntemini ve doğrudan öğretim yöntemini kullanıyorum. Böyle olmasının sebepleri var: Kendimi daha rahat hissettiğim öğretim yöntemleri bunlar, çocuklarımın özelliklerine göre bireyselleştirdiğimde de sıklıkla karşıma bu üçü çıkıyor.

Peki ya materyaller?

Eşleme materyallerinin çoğunda olduğu gibi burada da materyalleri kendimiz yapmak durumundayız. Maalesef piyasada büyüklük eşleme materyalleri bizim basamaklarımıza uygun olarak satılmıyor. Ben kendime bir set yaptım. Bu setten siz de isterseniz benimle iletişime geçebilirsiniz. Seve seve yapıp size de göndermek isterim.

Büyüklük eşleme beceri analizinde çeşitli noktaları dikkate alıyoruz: Çocuğumuz, ilişkili uyaranları ve ilişkisiz uyaranları dikkate almadan büyüklük eşleyebilsin diye tamamını dengeli şekilde kullanıyoruz. Renk, doku gibi noktaları dikkate almadan sadece büyüklük eşleyebilsin diye tamamını dengeli şekilde kullanıyoruz. Bu noktalar önemli.

Hadi öğretim basamaklarına geçelim:

1-  Aynı tür, renk ve dokudaki, iki farklı büyüklükteki iki nesne arasından aynı büyüklükte olanı eşler.

Çok karmaşık gelmesin, resimlere bakarak kendiniz de yapabilirsiniz. Ben bunları öğretmenliğimin ikinci yılında, bir Ramazan ayında, annemin artık kumaşlarından dikmiştim. Böyle böyle dikiş makinesi kullanmayı dahi öğrendim.

2- Aynı tür, renk ve dokudaki, üç farklı büyüklükteki üç nesne arasından aynı büyüklükte olanı eşler.

3-Aynı tür, renk ve dokudaki, dört farklı büyüklükteki dört nesne arasından aynı büyüklükte olanı eşler.

Burada renkli mukavvadan farklı büyüklükler keserek, pratik şekilde basamağı oluşturdum.

4-Aynı tür ve dokudaki, iki farklı renk, dört farklı büyüklükteki dört nesne arasından aynı büyüklükte olanı eşler.

5-Aynı tür ve dokudaki, üç farklı renk, dört farklı büyüklükteki dört nesne arasından aynı büyüklükte olanı eşler.

6-Aynı tür ve dokudaki, dört farklı renk ve büyüklükteki dört nesne arasından aynı büyüklükte olanı eşler.

7- Aynı türdeki,iki farklı doku, dört farklı renk ve büyüklükteki dört nesne arasından aynı büyüklükte olanı eşler.

Burada örneğin iki farklı dokuda kumaş var. Kot ve penye.

8-Aynı türdeki, üç farklı doku, dört farklı renk ve büyüklükteki dört nesne arasından aynı büyüklükte olanı eşler.

Fotoğrafta çok belli olmasa da burada üç farklı doku var: Keçe, el işi kağıdı, karton.

9-Aynı türdeki, dört farklı doku, renk ve büyüklükteki dört nesne arasından aynı büyüklükte olanı eşler.

Burada da etrafında zımbanın telleri de doku oluşturacak şekilde dört farklı doku var. Keçe, penye kumaş, karton, zımbanın teli olan keçe.

İlk başta bu basamakları anlamlandırıp oluşturmak zor gelebilir. Ancak hazırlayıp, poşetlere dağıttıktan sonra kullanımı çok kolay. Her bir basamağı ayrı bir poşete koyduğunuzda ve denemeleri de arkalarına isimlendirerek düzenlediğinizde kullanmanız daha da kolay olacaktır. Her bir basamak için en az dört deneme hazırlamakta fayda var bence.

Karmaşık geldiyse, bir kavram öğretimi seminerine beklerim. Ne dersiniz?

Şimdiden kolaylıklar diliyorum. Sevgilerimle.

Kaynakçam: Ankara Ünversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi ÖZE 2010-2011 Yılı Bahar Dönemi Özel Gereksinimli Bireylere Kavram Öğretimi Dersi Öğrt. Grv. Dr. Bahar Keçeli Kaysılı'nın ders notları. Canım hocama sevgilerimle.