Özel Gereksinimli Bireyler ve Kar Etkinlikleri

Merhabalar. Aslında bu hafta çok farklı bir konu ile karşınıza çıkmayı planlarken sabah uyandım ve yoğun bir kar yağışı olduğunu fark ettim. Okula ancak varabilmişken bu hafta çocuklarla, bahçedeki kar sayesinde nasıl eğleneceğimizi düşündüm. Bu düşünce, yazımın konusunu değiştirmeme yetti. Farklı özel gereksinimleri olan bireyler için gruplandırarak, kendi hayal gücümden çıkan ve içinde kar olan oyunlar paylaşmak istedim sizinle. Bu oyunlar, öğretmenlerinizin ödev olarak verdiği ancak evde nasıl çalışacağınızı bilemediğiniz daha soyut becerileri (göz kontağı kurma, dikkat süresi, seçici dikkat gibi) de içeriyor olacak. Şimdiden iyi okumalar.
...
Zihinsel yetersizliği olan bireyler için;

• Önereceğim ilk oyun dikkat becerilerini de içine alan bir oyun: Kardan Adam yapmak. Çocuğunuzun performansına göre kardan adama şekil vermek, üzerine taştan düğmeler takmak ya da atkı ve beresini giydirmek çok işlevsel bir oyun olabilir. Burada oyunu çeşitlendirmek için kardan adamı boyayabilir. Çocuğunuzun boyayacağı alanları siz sınırlandırdığınız da daha da yapılandırmış olacaksınız.
• Kar üzerinde belirli bir yol açıp, yolun kenarlarına toplaması için çeşitli oyuncaklar atabilirsiniz. Burada, okuma yazma becerileri desteklenen çocuklarımız için kelimeler, matematik becerilerinde destek alan çocuklarımız için ise rakamlar/sayılar olabilir. Hatta bu sayıları bir birinin üzerine ekleye ekleye yürüse, yolun sonunda karların üzerine bulduğu sayıyı yazsa harika olmaz mı?
• Duvara bir hedef belirleyip kendi yapacağı kar topları ile bu hedefi isabet ettirme oyunu oynayabilirsiniz. "Kar topu savaşı" desteklediğim bir oyun değil. Karşıdakine zarar vermeyi ve isminde "savaş"ı içeren bir oyunu çocuklarımız için uygun bulmuyorum. Bu nedenle bu kar toplarını atabilecekleri bir hedef olması, bence daha keyifli.

Görme yetersizliği olan bireyler için;

• Dışarıdan bardaklara kar toplayıp, bu karları evde eritip, ardından fırçalarla sulu boyadan renkler alıp her bir bardağa ayrı ayrı renk verebilirsiniz. Sonra da bu renkli suları, dışarıdaki karın üzerine dökebilirsiniz. Bu dökme işlemi rastgele ya da amaçlı (Şekil çizme, harf yazma gibi.) da olabilir.  Burada bol bol görsel uyaran sunmuş oluyorsunuz. Aynı zamanda soğuk ve katı kar ile ılık ve sıvı su sayesinde dokunsal uyaran da vermiş oluyorsunuz.
• Eğer alternatif okuma sistemleri kullanıyorsanız bu okuma sistemleri ile yazılmış kelimeleri karın üzerine yazabilir ve çocuğunuzun bunları okuyarak kar üzerinde hareket etmesini sağlayabilirsiniz. Okuduğu kelime kadar adım atma, okuduğu ses kadar kedi sesi çıkarma gibi oyunlar da ekleyebilirsiniz.
• Renklendirilmiş yol gibi bir de kabartılmış bir yol yapabilirsiniz. Çocuğunuz elindeki sopayı bu yoldan ilerleterek ve yolun kenarındaki kabartmalara basmadan yürümeyi deneyebilir. Hem dikkat becerisi hem de görsel, dokunsal uyaran sunmuş olursunuz.

İşitme yetersizliği olan bireyler için;

• Bu oyun işitsel dikkatle ilgili. Bildiğiniz gibi artık, her işitme yetersizliği olan çocuğumuz cihaz kullanarak bu yetersizliği azaltabiliyor. Özellikle cihazı olan çocuklarınızla oynayabileceğiniz keyifli bir oyun. Çocuğunuz gözlerini kapatıp size dönük duracak. Siz kar üzerinde birkaç adım attıktan sonra, kardan çıkan sesten çocuğunuz kaç adım attığınızı tahmin etmeye çalışacak. Bu oyun karşılıklı da oynanabilir.
• Kardan adamın üzerine çeşitli kelimeler yazın ya da bu kelimelere ait olan resimleri çizin. Çocuğunuzdan; yaptığınız kardan, yuvarlak halkalar içerisinde, bu kelimenin heceleri kadar zıplamasını isteyebilirsiniz. Burada çeşitli kuralları kendiniz ekleyebilirsiniz, halkların tam içine basma, heceyi halkanın içinde söyleme gibi.
• Kar toplarını duvara yapıştırarak yaptığınız kardan adam yüzlerine çocuğunuz sulu boya ile yüz ifadeleri çizebilir. Gülen, şaşkın gibi.

Yaygın gelişimsel bozukluklardan herhangi birine bağlı tanısı olan bireyler için;

• Farklı dokulardaki oyuncakları karın içine rastgele atın, çocuğunuz bu oyuncakları eldiven ile bulup toplasın. Bu oyunlar nedense bizim çocukların pek hoşuna gidiyor. Hatta burada, naylon bir poşetten kızak yapabilir, siz çocuğunuzu çekerken o size kendi dil ve konuşma becerilerine göre dur/git diyerek yönergeler verebilir ve bu sırada oyuncakları toplayabilir.
• Çocuğunuzu karın üzerine yatırın ve vücudunun izinin çıkmasını sağlayın. Ardından bu izi, birlikte, sulu boyalarla boyayın. Böylece vücut bölümleri, vücut farkındalığı, el-göz koordinasyonu desteklenmiş olacaktır.
• Sizin önceden, duvara kar toplarını yapıştırarak yaptığınız kardan adam yüzlerine; çocuğunuz göz, kulak vs takabilir. Bunu da yine bahçenizden bulduğunuz taş, yaprak vs ile yapabilirsiniz.

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan bireyler için;

• Karın içine, içinde bolca beyaz renk olan oyuncakları gömün, ardından çocuğunuzdan bu oyuncakları bulmasını isteyin. Bulduğu oyuncakları uzaktaki bir sepete hep aynı yoldan giderek atmasını isteyin. Bol enerji harcayacağı ve dikkatini yöneltmesi gerekeceği için eğleneceği bir oyun olacağına eminim.
• Karın üzerine yine sulu boya ile renklendirilmiş sulardan döküp çocuğunuzun bu renkler üzerinde yürümesini sağlayabilirsiniz. Bu çok eğlenceli olacaktır!
• Karların üzerine taşlardan küme küme noktalar yaparak, bu noktaları çocuğunuzdan gazlı kalem ile birleştirmesini isteyebilirsiniz. Bu birleştirmeler bütün dikkat becerilerini destekleyecektir.

Öğrenme güçlüğü olan bireyler için;

• Dislektik bireyler için; kar toplarının üzerine çocuğunuzun karıştırdığı seslerin iki tanesini (örneğim "b" ve "d", ya da "ş" ve "ç" gibi) yazın. Ardından bir ses bir tarafa, bir ses diğer tarafa gelecek şekilde iki hedef belirleyerek buraya atmasını sağlayın. Keyif alacağına ve daha güzel öğreneceğine eminim.
• Diskalkulik bireyler için; yazmakta zorlandığı bir rakamı karları kabartarak bahçenize yazın. Çocuğunuzdan istediği bir oyuncak grubu ile bu rakamın üzerini süslemesini isteyin. Daha sonra birlikte bu rakamın fotoğraflarını çekip çıktısını alarak çocuğunuzun odasının duvarına asın. Anısı da olan, kalıcı bir etkinlik olacaktır.
• Dispraktik bireyler için; çocuğunuz ile renkli kağıtları karların içinde yürüyerek kesin. Daha sonra etrafa dağılan renkli kağıtları en çok kim toplayacak diyerek toplamaya başlayın. 

Bedensel yetersizliği olan bireyler için;

• Henüz yürüme becerisinin desteklendiği çocuklarımızda, sadece karın içinde oturup ayaklarını hareket ettirmesi bile minik bir oyun olabilir. Burada hedef, sağına ve soluna kar biriktirip onları top yapmak olabilir.
• Yürümeyi edinmiş ancak, denge becerilerinin desteklendiği çocuklarımız için ise yukarıda başka bir yetersizlik grubu için önerdiğim bir yol açma ve yoldan oyuncak toplama oyununu önerebilirim. Burada oyuncakların ebatı ve yüksekliği çocuğunuzun özel gereksinimine göre şekillendirilebilir. Yol üzerine engeller koyabilir ya da rampalar yapabilirsiniz.
• Ayakları ile çocuğunuz yolunu kendi açabilir ve bu yoldan ip ile bağlanmış arabalarını çekerek hareket ettirebilir.

Bütün çocuklarımız için ayrıca bir not: Bu günlerde bahçenize koyacağınız sokak hayvanları için yemek ve ılık su harika bir tecrübe olacaktır. Çocuklarımıza hayvanlara saygıyı ve sevgiyi böyle öğretebiliriz, fırsat dolu günler bunlar.

Bu oyunları sadece bir kez oynamak zorunda değilsiniz. Her gün birer kez ya da birkaç kez oynayarak çocuğunuzun hedeflediğiniz becerilerde ilerlemesini gözlemleyebilirsiniz. Bence kış için harika olacaktır. Bir de; farklı yetersizlik tipleri için önerdiğim oyunları da deneyebilirsiniz. Sizi okurken en çok heyecanlandıran oyun, çocuğunuzda da aynı etkiyi yaratacaktır.

Umarım öğretmenlerin, ebeveynlerin kullanabileceği oyunlar olmuştur. Eklemek istediğiniz etkinlik önerileri varsa yorum olarak yazabilirsiniz.

Haftaya görüşmek üzere, sevgilerimle.