Merhabalar. Biraz geç bir saatte geçtim bilgisayarın başına. Okullara verilen ara (Lütfen "tatil" kelimesini tercih etmeyelim. Bu bir tatil değil, zorunlu bir ara. Bütün planları ve projeleri erteleten, iptal eden, sekteye uğratan zorunlu bir ara.) ve sonrasında bir okul yöneticisi olarak almam gereken önlemler ve yaşadıklarım ile bu yazıyı kaleme alma ihtiyacı duydum. Oysaki bu hafta sizlerle konuşmayı düşündüğüm konu "Özel Eğitim Merkezlerinde Okuma Kültürünü Geliştirmek İçin Atılabilecek Adımlar" olacaktı. Yazım bile hazırdı. Umarım bu süreç tamamlanır ve biz yeniden, sağlıkla ve sıhhatle günlük rutinimize, işlerimize, planlarımıza dönebiliriz.
Bu yazının içeriği şu şekilde olacak:
- Özel gereksinimli bireylere salgın/sosyal izolasyon ya da güncel durumu nasıl anlatabiliriz?
- Özel gereksinimli bireylerin yakınlarına (ve hatta bütün bireylerin yakınlarına), eşlik ettikleri özel gereksinimli bireyin bu süreçte psikolojik açıdan sağlıklı kalmasını sağlamak için uygulama önerileri.
- Ebeveynlerin kendi psikolojik sağlıklarını korumaları için öneriler.
- Okullara verilen zorunlu arada evde yapılabilecek günlük etkinlik önerileri.
Özel gereksinimli bireylere salgın/sosyal izolasyon ya da güncel durumu nasıl anlatabiliriz?
Bence en güzel araç kitap. Sosyal mesafelendirmenin ilk gününde çocuğunuz ile bu konuda okuyacağınız kitaplar yararlı olacaktır. Konu sırası şöyle olmalı: Hastalık nedir, salgın nedir, doktorlar ne iş yapar, nasıl korunmalıyız. Bu sıralamayı çocuğunuzun performansına göre çeşitlendirebilirsiniz. Örneğin çocuğunuz hastalığın ve doktorun ne olduğunu, işlevini biliyorsa sadece salgın ve korunma konularını içeren kitaplar okuyabilirsiniz.
Bu kitapları okurken, çocuklarımızın süreç hakkındaki sorularını yanıtlarken, bilmedikleri konu hakkında bilgi verirken dikkat etmemiz gereken birkaç nokta var:
- Öncelikle çocuğunuzdan bu süreç hakkında bildiklerini paylaşmasını isteyebilirsiniz. Böylece çocuğunuzun konu hakkındaki bilgilerini, düşüncelerini ve duygularını öğrenmiş olursunuz. Bilgilendirme sürecine bu bilgiler ışığında yön verebilirsiniz.
- Çocuğunuz konu hakkında konuşmak istemiyorsa zorlamayın.
- Kullandığınız dilin, çocuğunuzun gelişim düzeyine uygun olduğuna emin olun.
- Sakin ve güven verici şekilde konuşun. Kendi kendinizi konuşma boyunca değerlendirin. Sakin kaldığınızı ve güven verdiğinizi gördükçe konuşmaya devam edin.
- Kaygının bulaşıcı olduğunu unutmayın.
- Gündemi gizlemek için çaba göstermeyin. Gizlemek yerine anlaşılır ve kaygı uyandırmayacak bir üslupta birlikte konuşun.
- Doktorlardan, hemşirelerden ve diğer sağlık çalışanlarından bahsederek; insanların sağlıklı kalması için çabalayan uzmanların varlığını vurgulayın. (2 numaralı kaynak)
Birkaç kitap önerisi ekliyorum hemen:
Hastalık nedir konusunda:
Bu kitabı soru işareti ile öneriyorum, çünkü incelemedim ve serideki diğer kitap isimleri de biraz soru işareti dolu geldi. İnceleyip öyle okuyoruz zaten, değil mi? Uygun görmezseniz lütfen çocuğunuza okumayın.
Salgın nedir konusunda:
Bu kitap biraz daha büyük yaş grubu çocuklarımız için, kendisi okuyabilen çocuklarımız için daha uygun olabilir.
Doktorlar ne iş yapar konusunda:
Nasıl korunmalıyız konusunda:
Özel gereksinimli bireyin bu süreçte psikolojik açıdan sağlıklı kalmasını sağlamak için uygulama önerileri.
- Kendini ifade etmesine izin verelim,
- Kaygı verici cümleler ve kelimelerden kaçınarak güven veren iletişimi tercih edelim,
- Çocuğumuzun arkadaşları ya da akrabaları ile telefon ile görüntülü ya da değil, görüşmesini sağlayalım,
- Televizyon, haberleri sosyal medya paylaşımlarına çocuğunuzun fazlaca maruz kalmasına engel olun. Siz de sosyal medya/televizyon orucuna başlayın.
- Çocuğunuzun durum üzerinde kontorlü olduğu algısını oluşturmaya çalışın. Korunma yollarını birlikte uygulayın ve bu süreçten birlikte keyif alın. Kaygı uyandıracak şekilde sık sık hatırlatarak değil oyuna dönüştürerek önlemlerin alınmasını sağlayın.
- Rutinlerinize sadık kalmaya çalışın. Yemek saatler, uyku düzeni gibi. Böylece hem siz hem çocuğunuz daha sakin kalacaksınız. (2 numaralı kaynak)
- Çocuğunuzun yanında olsanız da olmasanız da çocuğunuz sizi duyuyor olabilir. Bu süre hakkında kullandığınız kelimelere, cümlelere dikkat edin. Üslubunuzun çocuğunuz üzerindeki etkisini inceleyin. (1 numaralı kaynak)
- Eğlenceli filmler izleyebilir ya da kitaplar okuyabilirsiniz.
- Yukarıda, açıklama yaparken dikkat etmeniz gerekenlere her zaman dikkat edin.
- Çocuğunuz ile birlikte bir günlük tutabilir ya da her gün bir fotoğraf çekerek arşiv oluşturabilirsiniz.
- Salgın konusunda sosyal medya aracılığı ile fazlaca bilgiye maruz kalmak kaygımızı arttırabilir. Bu nedenle güvenilir kaynakları takip etmeniz yeterli olacaktır.
- Gün boyunca değil de günün belirli bir zamanında bu bilgi kaynaklarına bakıp diğer zamanlarda başka işlerle uğraşmak kaygınızı azaltacaktır.
- Sosyal bağlarınızı güçlü tutun. Telefonla görüntülü ya da sesli görüşmeler yapın. Bu size iyi gelecektir. (1 ve 3 numaralı kaynak)
- Nefes alma alanları oluşturun; kitap okumak, müzik dinlemek gibi.
- Bu süreç olağan dışı bir süreç olduğu için planlarımızı, güvende olma hissimizi, geleceğe dair güvenimizi olumsuz yönde etkileyebilir. Bu sürecin olağan dışı olduğunu kendimize hatırlatmak önemlidir. Bu olağan dışı durum bizim kontrolümüzde olmasa da bu süreci nasıl değerlendireceğimiz bizim kontrolümüzdedir, bunu fark edip bu sürece yön vererek sakin kalabiliriz. (1 numaralı kaynak)
- Bir süre üzgün, kaygılı hissetmeniz çok normal. Bu durumun normal olduğunu kendinize sık sık hatırlatın. Daha önce zor zamanlarınızı yönetirken kullandığınız becerilerinizi hatırlayın ve uygulamaya başlayın.
- Evde kalmanız gereken durumlarda sağlıklı yaşamı sürdürmeye çabalayın. (Aşağıda bu konuda minik bir örnek rutin oluşturdum bile.)
- Duygularınızla başa çıkmak için alkol, tütün gibi uyarıcılar kullanmayın.
- Kendinizi kötü hissettiğinizde online olarak ya da telefonda, bir uzmandan destek alın.
- Bilişsel alıştırmalar ve rahatlama egzersizleri yapın. (3 numaralı kaynak)
Okullara verilen zorunlu arada evde yapılabilecek günlük etkinlik önerileri.
Her gün için bir önerim olacak:
- 16 Mart 2020: İlk gün kitaplar ya da oyunlarla çocuğunuza sosyal mesafelendirmeden bahsederek iki haftalık (rehabilitasyon merkezlerine iki hafta ara verildiği için bu şekilde sınırlandırıyorum) plan oluşturun. Bu planda şu aktivitelere yer verin:
- Her gün düzenli spor
- Her gün düzenli kitap okuma etkinliği
- Her gün düzenli yemek süreleri
- Her gün düzenli temizlik saati
- Her gün düzenli meditasyon süreleri
- Her gün düzenli ayna önünde kendi kendine sohbet etme etkinlikleri (çocuğunuzun kaygı süreçlerini bu şekilde çok rahat kontrol edebilirsiniz)
- Her gün düzenli bir etkinlik saati
Örnek bir plan hazırlayalım:
09.00 Uyanalım
10.00 Kahvaltı yapalım
11.00 Günlük temizliğimizi yapalım
12.00 Spor yapalım
12.30 Meyve yiyelim
13.00 Kitap okuyalım
14.00 Öğle yemeği yiyelim
15.00 Meditasyon yapalım
16.00 Etkinliğimizi yapalım
16.30 Meyve yiyelim
17.00 Ayna önünde kendimizle sohbet edelim/ kendimizi inceleyelim
18.00 Akşam yemeği yiyelim
19.00 Kitap okuyalım
20.00 Komik bir çizgi film izleyelim
21.00 Meyve yiyelim
22.00 Uyuyalım
- 17 Mart 2020: Çocuğunuz ile meditasyon yapmayı öğrenin ve deneyin. Çocuğunuzun performansına göre bu etkinliği şekillendirebilirsiniz.
- 18 Mart 2020: Birlikte çiçek ekebilirsiniz.
- 19 Mart 2020: Evdeki kıyafet dolaplarını düzenleyebilirsiniz.
- 20 Mart 2020: Herhangi bir öğünü pasta öğünü ilan edip birlikte bir pasta yapabilirsiniz.
- 21 Mart 2020: Birlikte örgü örmeyi öğrenebilirsiniz.
- 22 Mart 2020: Basit bir müzik aleti çalmayı öğrenebilirsiniz. Çıkıp bir müzik aleti almayacağınız için evde minik davullar ya da mızıkalar oluşturup çalmayı deneyebilirsiniz.
- 23 Mart 2020: Birlikte, dün yaptığınız müzik aleti ile bir şarkı besteleyebilirsiniz.
- 24 Mart 2020: Birlikte minik bir kitap yazabilirsiniz. Bu kitabın resimlerini birlikte çizebilirsiniz.
- 25 Mart 2020: Evde genel bir temizliği birlikte yapabilirsiniz.
- 26 Mart 2020: Birlikte bir oyuncak tasarlayabilirsiniz.
- 27 Mart 2020: Çocuğunuzun bilişsel becerileri uygunsa, birlikte online müze gezebilirsiniz.
- 28 Mart 2020: Resimler yapıp evde bir sergi açabilirsiniz.
- 29 Mart 2020: Çocuğunuz ile birlikte özlediği bir arkadaşına ya da öğretmenine bir hediye ya da kart hazırlayabilirsiniz.
Bu önerileri, okulumuzun sayfasından da her gün paylaşacağım.
Umarım sizler için işlevsel bir yazı olmuştur, sevgilerimle.
Kaynakçam:
- Türk Psikologlar Derneği Instagram Hesabı
- Fark Yaratan Sınıflar Instagram Hesabı
- Amerikan Psikologlar Derneği
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder