Üstün Yetenekliler Yazı Dizisi - 3

Üstün yetenekli bireylerle ilgili farkındalık oluşturmak için başlattığım yazı dizimin üçüncüsü karşınızda. İlk iki yazımda üstün yeteneğin ne olduğu ve fark edilebilir özelliklerinin neler olduğu ile ilgili konuşmuştuk. Bugün ise üstün yetenekliliğin tipleri ile ilgili bilgi vereceğim, elimden geldiğince.

Üstün yeteneğin çok etkenden etkilendiği ve bu etkenlerin zihnin çeşitli yerlerinde ortaya çıkarak çeşitli becerileri etkilediği vurgusunu hemen yapalım. Bu etkilenen yetenekler ve üstün olan beceriler her üstün yeteneklide farklılık gösterebilir. Burada yedi tipinden bahsedeceğimiz üstün yeteneğin. Her birine tanıdığınız bir örnek de sunmak isterim.
...

Birincisi genel zihinsel yetenek. Burada zeka puanının yüz yirminin üzerinde olan bireylerden bahsediyoruz, tipik özellik gösteren üstün yetenekliler. Bu bireyler bazen fark edilmeyebilir ya da akademik olarak başarılı olmayabilirler. Bu kişilere örnek olarak Steve Jobs gösterilebilir.

Özel akademik yetenek ise ikinci sıradaki üstün yetenek tipidir. Bu üstün yetenek herhangi bir akademik alanda başarı ile görülür. Diğer alanlarda standart bir başarı ve yetenek söz konusudur. Örneğin Coğrafya dersinde yaşıtlarından iki yaş önde performans sergilerken diğer derslerde normal ya da daha geride olabilir. Bu kişilere örnek ise Albert Einstein olarak gösterilebilir. Einstein matematik ve fizik konusunda bir deha iken diğer durumlarda normal gelişim gösteren bir bireyin performansını sergilemektedir.

Üçüncü üstün yetenek tipi ise yaratıcı ve üretken düşünce. Bağımsız alanları birleştirerek yeni fikirler ortaya koyarlar ve oldukça yaratıcıdırlar. Yeni fikirlere açık bir profil gösterirler. Bu kişilere örnek olarak Alphan Manas’ı gösterebiliriz. Alphan Manas ülkemizde “deniztaksi” gibi ilginç ve değerli fikirleri üretmiş olan bir üstün yetenek.

Liderlik yeteneği bir diğer tip. Bu tip üstün yetenekli bireylerin üstün oldukları konular; grubu yönlendirmek, problemleri basit bir şekilde aşmak, iletişimde kendine güvenmek, grup ruhu oluşturmak olarak sıralanabilir. Burada gördüğümüz, duyduğumuz ve bildiğimiz en güzel örnek ülkemizin değerli kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ten başkası değil. Tarih kitaplarında, değerli eseri Nutuk’ta ve daha birçok kaynakta bu konuda üstün bir yeteneğe sahip olduğu su götürmez bir gerçek.

Beşinci tip ise güzel sanatlarda üstün yetenek. Herhangi bir sanat dalında olabileceği gibi birçok sanat dalında da üstün yetenekli olabilir. Üstün olduğu sanatla kendine ifade etme, düşünme, orijinal ürünler ortaya koyma gibi becerileri vardır. Bu üstün yeteneğe ise en güzel örnek yine ülkemizden Fazııl Say olabilir. Fazıl Say’ın çocukluk döneminde ülkedeki eğitim stratejisi gereği üstün yetenekli bireylerin yurtdışında sanat eğitimi almaları sağlanmıştı ve o dönem birçok değerli sanatçı yetiştirmişti ülkemiz. İdil Biret de o dönem eğitim alan değerli üstün yeteneklerimizden biri.

Altıncı tip üstün yetenek psikomotor yetenek. Bu üstün yetenek tipinde vücudun tamamındaki ya da bir grubundaki kasları iyi kullanma, küçük kas davranışlarda da ilerde olma, ritmik olma, atletik olma özellikleri olabilir. Çoğunluğu normal gelişim gösteren bir bireyle aynı zeka puanına sahiptir ancak bu alanda üstün yetenekleri vardır. Buna ise en güzel örnek Michael Phelps gösterilebilir. Bir yüzücü için gerekli olandan da fazla özelliği olan, çok farklı fiziksel özellikleri olan bir sporcudur Michael Phelps. Bunlardan birkaçına örnek vermek gerekirse kollarının genişliği kendi boyunu geçen nadir insanlardan (Boyu 1.95 cm, kol boyu 2.07 cm), 48.5 numara ayakkabı giyiyor ve ayaklarını on beş derece daha fazla bükebiliyor ve bütün bunlara ek olarak fiziksel yorgunluktan çok hızlı düzelebiliyor ve bir günde birden çok yarışa katılabiliyor ya da birden çok antrenman yapabiliyor, ne ilginç değil mi?

Son olarak sunacağım tip ise çok yönlü yetenekli olma. Bu tipteki üstün yetenekliler yukarıda saydığım üstün yetenek tiplerinden birkaçına sahip olabiliyorlar. William James Sidis bu tip üstün yeteneğe çok güzel bir örnek. Gelmiş geçmiş en üstün yetenekli birey olarak görülüyor. Zeka puanı 250-300 arasında idi ve yabancı dil öğrenme, dört boyutlu objeler, hukuk gibi konularda üstün yeteneğe sahipti. CNN Türk’ün haberine göre “İlkokul çağına geldiğinde ise ilkokul birinci sınıfı bir gün, ikinci sınıfı birkaç gün, üçüncü sınıfı üç ay, dördüncü sınıfı bir hafta, beşinci sınıfı on beş hafta; altı ve yedinci sınıfları beş buçuk hafta süreyle bitiren William, 8 yaşına basmadan İngilizce, Latince, Yunanca, İbranice, Fransızca, Almanca ve Rusçayı konuşabiliyor, anatomi üzerine makaleler yazıyor ve günlük gazeteleri okuyordu.” Bize çok ilginç gelse de ülkesindeki dönemin eğitim stratejileri ve üstün yetenek farkındalığı sebebiyle o kadar da keyifli bir hayatı olmamış ve 1944 yılında vefat etmiş. İlginç bir yaşam öyküsü var, okumanızı öneririm.

Umarım sizler için yararlı ve kullanışlı bir yazı olmuştur. Hayatınızdaki bu özelliklere sahip bireyleri fark etmeniz, onları yönlendirmeniz için iyi bir kaynak olmuştur umarım bu dizim. Tabi daha bitmedi! Devamı var. Diğer yazılarda görüşmek üzere. Şimdiden kolaylıklar diliyorum. Sevgiler.