Özel Eğitimde Okuduğunu Anlama Becerisi

Merhabalar. Son dönemde çeşitli sosyal paylaşım sitelerinde okuduğunu anlama çalışmalarımı sık sık paylaşınca aldığım sorulardan biri de "Okuduğunu anlama becerisini nasıl basamaklandırıyorsunuz?" oldu. En yoğun sorulan soru bu olunca ben de oturup bir miktar çalıştım ve birkaç farklı bakış açısı ile sizlere okuduğunu anlama becerisinin beceri analizini yaptım.

Hadi başlayalım.

...

Okuduğunu anlama becerisi hem okuma becerisini, hem okuma hızını, hem okuduğunu zihnindeki şemalarla birleştirmeyi hem de anladığını sözel ya da yazılı olarak ifade etmeyi içine alan bir süreç aslında. Bu nedenle okuduğunu anlama çalışmadan önce şu önkoşul becerileri çalıştığınızdan ve çocuğunuzun edindiğinden emin olmanız gerekir:

• Metinleri okuma
• Söylenen metinleri yazma
• Okuma hızının yaşıtları ile benzer performansta olması
• Dinlediğini anlama
• Dinlediği metinle ilgili sorulara sözel olarak yanıt verme
• Dinlediği metinle ilgili yazılı sorulara yazılı olarak yanıt verme
• Kendini sözel olarak ifade etme
• Kendini yazılı olarak ifade etme

Tabi daha temel beceriler de söz konusu. Burada benim önerim daha temel ve duyusal olan kısımları ergoterapistlerin çalışmalarının doğru olacağı yönünde. Örneğin organizasyon, dikkatini sürdürebilme, dikkatini toplayabilme, seçici dikkat, beş dakika konuşabilecek kadar nefes alma ve verme döngüsünü sağlıklı sürdürebilme gibi beceriler bir özel eğitimci tarafından değil de bir ergoterapist tarafından çalışılsa daha değerli ve işlevsel olur bence.

Bu önkoşul becerilerin ardından okuduğunu anlama çalışmaya karar verdiniz. (Burada büyükçe bir parantez açmak istiyorum. Okuma yazma becerileri okuduğunu anlamayı da içinde barındıran önemli becerilerden biri. Okuma yazma çalışmaya başladığınız andan itibaren okuduğunu anlamayı da desteklemeniz gerekmekte. Okuma bitti, şimdi yazma, yazma bitti şimdi okuduğunu anlama diye bir uygulama yok. Hepsini birlikte koordineli şekilde destelemek çok çok önemli.) Burada önemli olan beceri analizini yaparken neyi dikkate aldığınız. Okuduğunuz metnin uzunluğu mu, sorunun içeriği mi, çocuğunuzun dikkat süresi mi, çocuğunuzun bildiği kelimeler mi vs. Burada beceri analizinin niteliğini belirlemiş oluyorsunuz. Ben ise size bu soruların tamamına cevap verecek beceri analizleri sunmak istiyorum. Unutmayın, bunlar sadece öneri, siz kendi çocuğunuz ile bu basamakları değiştirerek kullanabilir ya da uygunsa olduğu gibi kullanabilirsiniz.

• Okuma metninin uzunluğuna göre: Burada ben kendi yazdığım metinleri sıklıkla kullanıyorum. Her bir metin üç, beş, on diye devam eden bir sıralamada metinlere sahip oluyor ve çalışmam daha kolay oluyor. Böylece okuduğunu anlama çalışmam için her seferinde ayrı ayrı metinler taramama gerek kalmıyor.
1. Üç kelimelik bir metne ilişkin sözlü/yazılı olarak sorulan sorulara, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
2. Beş kelimelik bir metne ilişkin sözlü/yazılı olarak sorulan sorulara, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
3. On kelimelik bir metne ilişkin sözlü/yazılı olarak sorulan sorulara, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
4. Yirmi kelimelik bir metne ilişkin sözlü/yazılı olarak sorulan sorulara, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
5. Elli kelimelik bir metne ilişkin sözlü/yazılı olarak sorulan sorulara, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
6. Kelime sayısı fark etmeksizin sunulan bir metne ilişkin sözlü/yazılı olarak sorulan sorulara, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
• Soru içeriğine göre: Burada basamaklandırmayı yaparken soru kelimelerinin edinim sırasını kullandım. Önce "Ne?" sorusunu cevaplamayı öğrenen bireyler en son zihin kuramı gerektiren soruları yanıtlıyorlar. Ben de bu nedenle bu şekilde bir sıralama yaptım.
1. Sunulan metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Ne?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
2. Sunulan metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Kim?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
3. Sunulan metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Nerede?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
4. Sunulan metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Ne zaman?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
5. Sunulan metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Hangisi?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
6. Sunulan metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Nasıl?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
7. Sunulan metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Neden?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
8. Sunulan metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Sen olsan ne yapardın?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
• Okuma süresine göre: Çocuğunuzun okuma hızı ve dikkat süresi konusunda desteklenmesi gerekiyorsa bu basamaklandırma daha kullanışlı olacaktır.
1. Okuma süresi 15 saniye olan bir metin sunulduğunda bu metinle ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan sorulara, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
2. Okuma süresi 30 saniye olan bir metin sunulduğunda bu metinle ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan sorulara, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
3. Okuma süresi 1 dakika olan bir metin sunulduğunda bu metinle ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan sorulara, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
4. Okuma süresi 3 dakika olan bir metin sunulduğunda bu metinle ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan sorulara, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
5. Okuma süresi 5 dakika olan bir metin sunulduğunda bu metinle ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan sorulara, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
6. Okuma süresi fark etmeksizin bir metin sunulduğunda bu metinle ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan sorulara, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
• Bilinmeyen kelime sayısına göre: Burada benim yürüttüğüm mantık %35'ten fazla bilmediği kelime olduğunda bağlamdan anlamı çıkaramayacak olmaları oldu. Bağlamdan anlam çıkarmakta zorlanmayacakları bir kelime sayısına dek bu basamaklandırma kullanılabilir.
1. Öğrencinin bilmediği kelimenin bulunmadığı bir metin öğrenciye sunulduğunda bu metinle ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan sorulara, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
2. Öğrencinin bilmediği kelime sayısının, yazının %5'ini oluşturduğu bir metin öğrenciye sunulduğunda bu metinle ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan sorulara, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir. (Örneğin 50 kelimenin 2 ya da 3 kelimesi.)
3. Öğrencinin bilmediği kelime sayısının, yazının %10'unu oluşturduğu bir metin öğrenciye sunulduğunda bu metinle ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan sorulara, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir. (Örneğin 50 kelimenin 5 kelimesi.)
4. Öğrencinin bilmediği kelime sayısının, yazının %25'ini oluşturduğu bir metin öğrenciye sunulduğunda bu metinle ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan sorulara, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.(Örneğin 50 kelimenin 12 ya da 13 kelimesi.)
5. Öğrencinin bilmediği kelime sayısının, yazının %35'ini oluşturduğu bir metin öğrenciye sunulduğunda bu metinle ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan sorulara, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir. (Örneğin 50 kelimenin 17 ya da 18 kelimesi.)

Şimdi soracaksınız ki hem soru cümlesi hem de okuma metni uzunluğuna göre basamaklandırmayı nasıl yapacağım?! Ben de şu örneği vereceğim ama tek tek okumak için sabır gerektiğini biliyor olacağım. Buyurun:

1. Sunulan 3 kelimeli metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Ne?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
2. Sunulan 5 kelimeli metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Ne?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
3. Sunulan 10 kelimeli metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Ne?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
4. Sunulan 25 kelimeli metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Ne?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
5. Sunulan 50 kelimeli metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Ne?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
6. Sunulan 3 kelimeli metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Kim?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
7. Sunulan 5 kelimeli metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Kim?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
8. Sunulan 10 kelimeli metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Kim?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
9. Sunulan 25 kelimeli metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Kim?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
10. Sunulan 50 kelimeli metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Kim?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
11. Sunulan 3 kelimeli metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Nerede?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
12. Sunulan 5 kelimeli metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Nerede?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
13. Sunulan 10 kelimeli metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Nerede?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
14. Sunulan 25 kelimeli metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Nerede?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
15. Sunulan 50 kelimeli metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Nerede?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
16. Sunulan 3 kelimeli metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Ne zaman?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
17. Sunulan 5 kelimeli metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Ne zaman?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
18. Sunulan 10 kelimeli metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Ne zaman?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
19. Sunulan 25 kelimeli metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Ne zaman?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
20. Sunulan 50 kelimeli metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Ne zaman?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
21. Sunulan 3 kelimeli metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Hangisi?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
22. Sunulan 5 kelimeli metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Hangisi?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
23. Sunulan 10 kelimeli metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Hangisi?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
24. Sunulan 25 kelimeli metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Hangisi?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
25. Sunulan 50 kelimeli metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Hangisi?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
26. Sunulan 3 kelimeli metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Nasıl?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
27. Sunulan 5 kelimeli metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Nasıl?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
28. Sunulan 10 kelimeli metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Nasıl?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
29. Sunulan 25 kelimeli metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Nasıl?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
30. Sunulan 50 kelimeli metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Nasıl?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
31. Sunulan 3 kelimeli metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Neden?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
32. Sunulan 5 kelimeli metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Neden?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
33. Sunulan 10 kelimeli metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Neden?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
34. Sunulan 25 kelimeli metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Neden?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
35. Sunulan 50 kelimeli metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Neden?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
36. Sunulan 3 kelimelik metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Sen olsan ne yapardın?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
37. Sunulan 5 kelimelik metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Sen olsan ne yapardın?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
38. Sunulan 10 kelimelik metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Sen olsan ne yapardın?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
39. Sunulan 25 kelimelik metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Sen olsan ne yapardın?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.
40. Sunulan 50 kelimelik metin ile ilgili sözlü/yazılı olarak sorulan "Sen olsan ne yapardın?" sorusuna, dört denemenin üçünde, en az üç oturum üst üste, sözlü/yazılı olarak yanıt verir.

Sanırım bu beceri analizi işini keyifle yaptığım için işimi seviyorum.

Bu yazım biraz daha teknik olsa da kullanmaya başladığınızda aslında tamamen uygulama ile ilgili olduğunu göreceksiniz. Sorularınız ve görüşleriniz olursa bana nerelerden ulaşacağınızı artık çok iyi biliyorsunuz. Haftaya görüşmek üzere, sevgilerimle.